ورم پا
علت ورم پا بعد از باز کردن گچ؛ از سفت بستن گچ در حین گچ گیری تا آویزان ماندن زیاد پا
برداشتن گچ بعد از شکستگی پا نقطه عطف مهمی در روند بهبودی و درواقع پایان یک مرحله از درمان و آغاز مرحله بعدی جهت بازیابی توانایی قبلی پا است. بعد از برداشتن گچ احتمالاٌ عوارضی مانند درد، تورم، گزگز و ... را احساس کنید. به همین دلیل مهم است که از قبل برای آن آمادگی داشته باشید. در مورد علت ورم پا بعد از باز کردن گچ، دلایل مختلفی مانند آویزان بودن پا، سفت بسته شدن پا و ... وجود دارد و درمان این ورم پا تحت نظر متخصص ارتوپد نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و سهل‌انگاری در درمان می‌تواند عواقب ناگواری برایتان ایجاد کند.
آنچه در این مقاله می خوانید
علت ورم پا بعد از باز کردن گچ و سایر عوارض احتمالی
لحظه‌ای که گچ شما برداشته می‌شود، ممکن است برای چند دقیقه احساس آرامش و آزادی کنید! بااین‌حال، مهم است که به خاطر داشته باشید، اندام شما ممکن است به دلیل اینکه برای مدتی کاملاً بدون حرکت بوده است ضعیف شده باشد و پوست شما نیز ممکن است حساس باشد.
بلافاصله پس از برداشتن گچ، می‌توانید انتظار درجاتی از تورم در اندام آسیب‌دیده را داشته باشید. مهم‌ترین علت ورم پا بعد از باز کردن گچ آزاد شدن فشار روی بافت‌های محدودشده توسط گچ می‌باشد. تورم ممکن است چند هفته طول بکشد اما به‌تدریج با بهبود بافت‌ها فروکش می‌کند. درعین‌حال، می‌توانید با بالا بردن اندام و قرار دادن یخ در ناحیه آسیب‌دیده به کاهش تورم کمک کنید.
اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر علل تورم پا پس از باز کردن گچ را تشریح کنیم شامل موارد زیر خواهند بود:
-
♦ علت ورم پا بعد از باز کردن گچ به دلیل سفت بستن گچ
یکی از دلایل تورم بعد از باز کردن گچ سفت بسته شده آن می‌باشد. درواقع فشار زیادی که بانداژ مورد استفاده در پاها ایجاد کرده است بخصوص اگر تنها بخشی از پا بسته شده باشد و انگشتان را در برنگیرد می‌تواند منجر به قطع جریان خون در این نواحی شده و تورم را ایجاد کند.
معمولاً این تورم با برداشتن فشار بعد از چند ساعت الی چند روز بهبود پیدا می‌کند. اگر از همان ابتدا نیز تمامی قسمت‌ها بخصوص انگشتان پا به‌طور یکنواخت و با فشار مناسبی بسته شود، احتمال بروز این تورم تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد. برای بستن گچ نیز همین مورد صادق است و گچ گرفتن نادرست به دلیل تجربه و مهارت پایین پزشک می‌تواند این مسائل را ایجاد نماید.
-
♦ علت ورم پا بعد از باز کردن گچ به دلیل عفونت
این علت بسیار خطرناک است و اگر ایجاد شود نیاز به مراقبتهاي فوری پزشکی دارد، در غیر صورت ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری مانند قطع عضو را به همراه داشته باشد. احتمالاً زخمی که به دلیل جراحی قبل از گچ گرفتن ایجاد شده است ممکن است دچار عفونت شود.
اگر بعد از باز کردن گچ، تورم ناشی از این مسئله ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری مانند تب، التهاب پوست یا ترشح مایع از محل زخم همراه بود فوراً به پزشک خود اطلاع دهید و حتی ممکن است نیاز به مراجعه به اورژانس باشد.
-
♦ علت ورم پا بعد از باز کردن گچ به دلیل آویزان ماندن پا
اگر در طول گچ دار بودن پا اندام شما بیش‌ازحد آویزان شده باشد بعد از برداشتن گچ تورم یک عارضه طبیعی است. حتی در انتظار پزشک ماندن به مدت طولانی و آویزان شدن پا در این زمان در طول نشستن روی صندلی یا تخت می‌تواند این تورم را ایجاد کند؛ بنابراین باید خود بیمار دقت داشته باشد که نباید زیاد پای خود را آویزان نگه دارد. معمولاً این نوع تورم با چند دقیقه دراز کشیدن و قرار دادن پا در ارتفاع بهبود پیدا می‌کند.
-
♦ علت ورم پا بعد از باز کردن گچ به دلیل عدم تحرک
به دلیل اینکه برای مدتی پاهای شما بی‌حرکت بوده است در سیاهرگ‌های موجود در ساق پا دریچه‌هایی که به نام دریچه‌های لانه‌کبوتری معروف هستند نمی‌گذارند جریان خون به‌طور مناسب به سمت پا و برعکس صورت بگیرد. وقتی بتوانید بعد از برداشتن گچ پا کم‌کم پاها را حرکت بدهید عضلات ساق پا منقبض می‌شوند و با فشاری که روی سیاهرگ‌ها ایجاد می‌کنند به خون‌رسانی مجدد و کاهش تورم ایجاد شده کمک خواهند کرد.
-
♦ علت ورم پا بعد از باز کردن گچ به دلیل بیماری تروبوز ورید عمقی
وقتی یک شکستگی در اندام‌های مختلف شما مانند پا ایجاد می‌شود ممکن است ترکیباتی از بافت‌های آسیب‌دیده آزاد شده نیز به داخل رگ‌های خونی رها شوند که ممکن است دچار لختگی شده و شریانی را مسدود کنند.
به این بیماری ترومبوز ورید عمقی گفته می‌شود که به دلیل بستن مسیر جریان خون می‌تواند تورم را ایجاد کند. این عارضه بسیار خطرناک است و اگر لخته خون به سمت بالا حرکت کند می‌تواند منجر به عوارض ناگواری مانند سکته قلبی، سکته مغزی و یا حتی آمبولی ریه (بستن مسیر رگ‌های منتهی شده به ریه و کاهش اکسیژن) شود که همگی این شرایط کاملاً تهدیدکننده زندگی و جان بیمار هستند.
معمولاً متخصصان باتجربه برای جلوگیری از ایجاد لخته بعد از شکستگی داروهایی را تجویز می‌کنند ولی باز هم اگر تورم همراه با درد را احساس کردید یا علائم دیگری مانند کبودی، احساس گرما و ... را مشاهده کردید سریعاً با پزشک تماس گرفته و در صورت نیاز به اورژانس مراجعه نمایید.
سایر علائم بعد از برداشتن گچ پا به‌غیراز تورم
علاوه بر تورم پا بعد از باز کردن گچ پا ممکن است شما دچار عوارض دیگری هم بشوید که بد نیست با آگاهی نسبت به آن‌ها از قبل آمادگی لازم را داشته باشید. این علائم عبارت‌اند از:
ممکن است کمی سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی را در بازو یا پای شکسته شده خود احساس کنید. این عارضه یک اتفاق رایج است و معمولاً در عرض چند دقیقه بعد از برداشتن گچ هم از بین می‌رود. هنگامی‌که این احساس از بین رفت، می‌توانید به‌آرامی دست یا پای خود را حرکت دهید تا به افزایش گردش خون کمک کنید و بی‌حسی کاملاً برطرف شود.
اگر بی‌حسی برطرف نشد باید کاملاً جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند نشانه یک آسیب عصبی بخصوص در صورت انجام جراحی باشد و اگر درمان آن پیگیری نشود حتی ممکن است منجر به فلج اندام گردد.
به‌محض اینکه گچ از روی شکستگی برداشته می‌شود، ممکن است احساس سرگیجه یا حالت تهوع داشته باشید. این عارضه به دلیل آزاد شدن ناگهانی فشار از روی اعصاب و عروق خونی اندام شما است. معمولاً فوراً اتفاق می‌افتد، اما گاهی اوقات ممکن است بعد از چند دقیقه یا چند ساعت اتفاق بیفتد.
لطفاً بعد از برداشتن گچ چنددقیقه‌ای را بدون حرکت در صندلی بنشینید و در صورت وقوع این عارضه، فوراً به پزشک متخصص اطلاع دهید.
تجربه کمی درد پس از برداشتن گچ غیرطبیعی نیست. پس از هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بی‌حرکتی، عضلات و مفاصل شما ممکن است دچار ضعف و سفتی شده باشند. همچنین ممکن است در اثر فشار گچ دچار آسیب عصبی موقت شده باشید.
بااین‌حال، در بیشتر موارد، درد باید ظرف چند روز از بین برود. اگر درد شدید است، بیش از چند روز طول می‌کشد یا با تورم، قرمزی یا بی‌حسی همراه است، مراجعه به پزشک برای ارزیابی بیشتر و انجام اقدامات درمانی موردنیاز، ضروری است.
هنگامی‌که گچ از روی ناحیه شکستگی برداشته می‌شود، ممکن است مفاصل شما کمی سفت شوند. برای جلوگیری از طولانی شدن سفتی، هر چه زودتر حرکت اندام آسیب‌دیده را به‌تنهایی یا به کمک فیزیوتراپ طبق تشخیص متخصص ارتوپدی خود باید شروع کنید.
برخی از حرکات ساده که می‌توان در خانه انجام داد شامل تمرینات کششی جهت افزایش دامنه حرکتی است. البته این حرکات نباید خودسرانه انجام شوند و برنامه تمرینی شما باید دقیقاً طبق برنامه ارائه شده توسط متخصصتان باشد.
با گذشت زمان، مفصل دامنه حرکتی کامل خود را به دست می‌آورد و سفتی و درد اولیه ایجاد شده از بین خواهد رفت. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک آزمایش دامنه حرکتی انجام دهید و بر اساس نتایج شما فیزیوتراپی را توصیه کند.
هنگامی‌که گچ برداشته شود، این احتمال وجود دارد که پای شکسته شما نسبت به طرف دیگر کوچک‌تر به نظر برسد و این عارضه نیز غیرعادی نیست. این حالت به دلیل آتروفی عضلانی است که در زمان بی‌حرکت شدن اندام رخ داده است. این آتروفی معمولاً موقتی است و می‌توان آن را با برخی تمرینات ساده معکوس کرد. در بیشتر موارد، برای بازسازی قدرت عضلانی باید چندین بار در روز و به مدت چند هفته تمرینات اساسی تقویتی و انعطاف‌پذیری را انجام دهید. این کار کمک می‌کند که این حالت برطرف شود و دائمی نباشد.
اهمیت درمان ورم پا بعد از شکستگی
اغلب بیماران پس از آسیب‌دیدگی اندام‌های تحتانی دچار ورم پا می‌شوند. این تورم که اغلب در اثر شکستگی پا و مچ پا بروز می‌کند، ممکن است بلافاصله بعد از شکسته شدن پا یا مچ آن، چند روز تا چند هفته بعد از شکستگی یا حتی پس از باز کردن گچ دیده شود.
در اغلب مواقع این تورم به‌مرورزمان و با بهبودی بیشتر بیمار از بین خواهد رفت، بااین‌حال در برخی مواقع درمان ورم پا بعد از شکستگی باید به‌صورت جدی پیگیری شوند و نیازمند بررسی پاراکینیکی خواهد بود. برای اطمینان از جدی نبودن تورم پای خود ضروری است به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
درمان علت ورم پا بعد از باز کردن گچ چه اهمیتی دارد؟
همان‌طورکه در قسمت‌های قبلی توضیح داده شد موارد متعددی می‌توانند علت ورم پا بعد از باز کردن گچ باشند. گاهی دلایلی مانند آویزان بودن پا یا سفت بسته شدن پا بسیار ساده هستند و با چند اقدام راحت مانند دراز کشیدن، گذاشتن یخ، قرار دادن پا در ارتفاع و ... هم برطرف خواهند شود ولی گاهی دلایل جدی‌تر مانند عفونت و یا ترومبوز ورید عمقی یا آسیب‌های عصبی منجر به التهاب و تورم می‌شوند که اگر به‌موقع موردبررسی و درمان قرار نگیرند احتمال پیشروی و خطرناک شدن آن‌ها مانند احتمال بروز سکته و مرگ بیمار وجود دارد؛ بنابراین تورم طولانی‌مدت یا همراه با علائم دیگر مانند تب، ترشح مایعات، قرمزی و ... را کاملاً جدی بگیرید و سریعاً به متخصص خود اطلاع دهید تا اقدامات درمانی لازم جهت جلوگیری از خطرهای مختلف انجام شود.
توصیه می‌شود برای پیگیری درمان شکستگی پا از همان ابتدا یک متخصص ارتوپدی خوب را انتخاب کنید تا مطمئن باشید که کاملاً به این مسائل توجه دارد.
مراقبتهاي بعد از باز کردن گچ پا
پس از هفته‌ها یا ماه‌ها پنهان شدن پوست در زیر گچ، اصلاً جای تعجب نیست که ظاهر پوست خوب نباشد یا احساس خوبی نداشته باشید.
بسته به مدت‌زمانی که پای شما در گچ بوده است، پوست شما ممکن است خشک، پوسته‌پوسته، دچار برآمدگی یا تغییر رنگ شده باشد؛ اما ناامید نباشید؛ با کمی دقت و توجه و مراقبتهاي بعد از باز کردن گچ پا، می‌توانید پوست خود را به حالت قبل برگردانید. برای این کار موارد زیر را در نظر داشته باشید:
-
♦ پوست خود را با یک ماده شستشوی ملایم مانند صابون ملایم و آب ولرم روزانه تمیز کنید. لایه‌برداری ملایم سلول‌های مرده پوست را از بین می‌برد و باعث رشد سلول‌های جدید و سالم می‌شود.
-
♦ از شستشو یا استفاده از آب داغ خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند پوست شما را بیشتر خشک کند.
-
♦ قرار گرفتن در معرض هوا و نور خورشید به بهبود ظاهر پوست شما کمک می‌کند.
-
♦ از خراشیدن پوست خودداری کنید؛ زیرا می‌تواند پوست را تحریک کند و حتی باعث عفونت شود.
-
♦ از یک مرطوب‌کننده، کرم یا پماد مناسب استفاده کنید تا به آبرسانی و ترمیم پوست کمک کند. به دنبال محصولاتی باشید که حاوی مواد نفتی هستند تا به سرعت بهبودی کمک کنند.
-
♦ از لوسیون‌های حاوی عطر، رنگ یا سایر مواد شیمیایی خشن خودداری کنید.
همچنین ممکن است پزشک استفاده از کرم ضدالتهابی را توصیه کند که می‌توان آن را بدون نسخه یا با نسخه خریداری کرد.
مقدار زیادی آب بنوشید و از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنید تا سرعت بهبودی و برگشت دامنه حرکتی شما سریع‌تر رخ دهد.
مورد دیگری که باید در مراقبتهاي بعد از باز کردن گچ پا به آن توجه شود بازگشتن به فعالیت‌های روتین است که نباید زیاد عجله کنید؛ زیرا در مدت بی‌حرکتی پا به کمک گچ، ماهیچه‌های شما ضعیف شده‌اند و برگشت به انجام حرکات قبلی باید به‌آرامی با افزایش توانایی شما اتفاق بیفتد تا منجر به عوارض دیگری مانند شکستگی مجدد نشود. معمولاً متخصص جلسات فیزیوتراپی را جهت توانیابی سریع‌تر شما نیز تجویز می‌کند که باید به‌صورت کامل و دقیق انجام شوند.
فیزیوتراپ با برنامه حرکتی که به شما می‌دهد و استفاده از تجهیزات مختلف به افزایش دامنه حرکتی و قدرت ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند. آن‌ها همچنین ممکن است تمریناتی را برای بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش تورم ارائه دهند. در برخی موارد ممکن است فیزیوتراپی برای کمک به جلوگیری از تشکیل بافت اسکار نیز توصیه شود.
برای افرادی که شکستگی یا جراحی پیچیده‌ای داشته‌اند، فیزیوتراپی بخش مهمی از روند بهبودی می‌باشد که غیرقابل‌حذف است.
راه رفتن بعد از باز کردن گچ پا چگونه است؟
انتظار نداشته باشید که بلافاصله بعد از باز کردن گچ پا بتوانید مانند قبل از شکستگی بدوید یا راه بروید. راه رفتن بعد از باز کردن گچ پا مراحلی دارد و باید با صبر و حوصله به‌تدریج انجام شود. متخصص ارتوپد میزان توانایی شما برای راه رفتن را می‌سنجد و بعد یک برنامه حرکتی مناسب از نظر شدت و زمان را برای شما تجویز می‌کند.
اگر می‌خواهید سریع‌تر بتوانید مانند گذشته راه بروید و به فعالیت‌های خود بازگردید مهم است که برنامه راه رفتن بعد از باز کردن گچ پا را به پزشک بسپارید و دقیقاً طبق چیزی که می‌گوید عمل کنید تا زودتر بهبود یابید. در صورت تجویز جلسات فیزیوتراپی نیز اصلاً در موردش سهل‌انگاری نکنید و به‌طور کامل در تمامی جلسات شرکت نمایید تا زودتر بتوانید توانایی حرکتی خود را به دست آورید.
نحوه درمان علت ورم پا بعد از باز کردن گچ
برخی از اقدامات می‌تواند در کاهش سریع‌تر ورم پا بعد از شکستگی کمک کننده باشد که عبارت‌اند از:
-
♦ انجام حرکات تقویتی و کششی
-
♦ استفاده از جوراب‌های فشاری که معمولاً برای واریس تجویز می‌شوند.
-
♦ استفاده از داروهای با نسخه یا بدون نسخه ضدالتهاب طبق تجویز پزشک
-
♦ خودداری از آویزان کردن پا یا ایستادن‌های طولانی‌مدت
-
♦ قرار دادن پا در ارتفاع و ترجیحاً در ارتفاعی بالاتر از قلب
-
♦ استفاده از کمپرس یخ بر روی ناحیه متورم چند بار در روز
باز هم تأکید می‌کنیم اگر بعد از چند روز همچنان تورم زیاد است و اصلاً به روش‌های گفته شده در بالا پاسخ نمی‌دهد یا با علائمی دیگر مانند تب، التهاب، ترشح و ... همراه است ممکن است خطرناک باشد و باید سریعاً توسط یک پزشک موردبررسی قرار بگیرد تا خطرات ناگواری برایتان ایجاد نشود.
آیا امکان باز کردن گچ پا زودتر از موعد وجود دارد؟
اگر پای شما دچار شکستگی شده است باید برای بهترین و دقیق‌ترین درمان و عدم مشکلات حرکتی بعد از بهبود صبور باشید. زمانی که شما دچار شکستگی پا می‌شوید اگرچه ممکن است در ابتدا به دلیل شرایط ایجاد شده مجبور به گچ گرفتن در اورژانس شوید ولی پیگیری درمان را باید توسط یک متخصص ارتوپد خوب در نظر داشته باشید.
متخصص نیز زمان‌هایی را برای شما مشخص می‌کند تا تصویربرداری با اشعه ایکس را انجام دهید و میزان بهبود را ارزیابی خواهد کرد تا بهترین زمان برای باز کردن گچ روی پا را مشخص کند. باز کردن گچ پا زودتر از موعد به دلیل عدم تجربه و تخصص کافی ارتوپد و یا عجله داشتن شما می‌تواند خطرات مختلفی را ایجاد کند.
به‌عنوان‌مثال ممکن است شکستگی به‌طور کامل جوش نخورده باشد و بعد از مدت کوتاهی مجدد دچار شکستگی شود که این بار درمان آن سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین به‌هیچ‌وجه به باز کردن گچ پا زودتر از موعد فکر هم نکنید و حتماً به یک ارتوپد باتجربه مراجعه کنید که مطمئن باشید این کار را انجام نمی‌دهد.
زمان بهبود شکستگی استخوان پس از برداشتن گچ
یکی از سؤالات متداول از جراحان ارتوپد زمان بهبود پا بعد از باز کردن گچ است. حتی پس از برداشتن گچ، ممکن است مدتی طول بکشد تا استخوان شکسته شده به‌طور کامل بهبود یابد. در بیشتر موارد، حدود 6 تا 8 هفته طول می‌کشد تا یک شکستگی جزئی بهبود یابد.
شکستگی‌های شدیدتر ممکن است بین 3 تا 6 ماه طول بکشد تا به‌طور کامل حتی پس از برداشتن گچ بهبود یابند. اگرچه استخوان دیگر شکسته نمی‌شود، اما ممکن است همچنان ضعیف باشد و اگر زمان لازم برای بهبودی مناسب به آن داده نشود، ممکن است دوباره بشکند.
در مورد از سرگیری فعالیت‌ها نیز باید بگوییم محدود کردن فعالیت برای چند روز اول بسیار مهم است، زیرا عضلات و تاندون‌های اطراف ناحیه به زمان نیاز دارند تا تنظیم شوند. پس از چند روز استراحت، می‌توانید به‌آرامی سطح فعالیت عادی خود را از سر بگیرید. در صورت وجود هر گونه درد یا ناراحتی، لطفاً با پزشک متخصص ارتوپد خود مشورت کنید.
بعد از باز کردن گچ پا باید از چه فعالیت‌هایی اجتناب شود؟
اکثر افراد مشتاق هستند که پس از برداشتن گچ خیلی سریع به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. بااین‌حال، مهم است که در ابتدا کارها را با ارامش انجام دهید و از هر گونه فعالیتی که می‌تواند بر استخوان‌ها و بافت‌های در حال بهبود فشار وارد کند، اجتناب کنید.
به‌عنوان‌مثال، انجام ورزش‌های تماسی یا بلند کردن اجسام سنگین در روزهای اولیه پس از گچ گیری توصیه نمی‌شود. دلیل آن این است که استخوان‌ها و عضلات شما در اثر بی‌حرکتی ضعیف شده‌اند. قبل از اینکه اندام آسیب‌دیده را تحت فعالیت شدید قرار دهید، بدن شما به زمان نیاز دارد تا قدرت خود را بازسازی کند.
در عوض، روی تمرینات ملایمی تمرکز کنید که به افزایش دامنه حرکتی و عضله سازی، بدون وارد کردن فشار زیاد به ناحیه کمک می‌کند.
سخن آخر
موارد علت ورم پا بعد از باز کردن گچ متعدد هستند و ما سعی کردیم در این مقاله مهم‌ترین آن‌ها را برایتان شرح دهیم. معمولاً تورم بعد از برداشتن گچ باید در یک هفته اول بهبود پیدا کند و اگر بهبود پیدا نکرد یا با علائم دیگری مانند تب همراه گشت حتماً باید به متخصص مراجعه نمایید و در صورت علائم شدید با او تماس بگیرید تا اگر نیاز است به اورژانس مراجعه کنید. سهل‌انگاری در توجه به این موارد می‌تواند خطرات زیادی مانند سکته، قطع عضو، فلج و... را به همراه داشته باشد.
شما می‌توانید جهت پیگیری درمان شکستگی پای خود توسط بهترین متخصصان ارتوپدی که تجربه بالایی در این زمینه دارند به مرکز تخصصی ما مراجعه کنید. جهت گرفتن نوبت حضوری از این مرکز از لینک‌های ارتباطی سمت چپ صفحه استفاده نمایید.