علت ورم مچ پا در کودکان که به عواملی همچون آرتریت ایدیوپاتیک بستگی دارد از مهم‌ترین بیماری‌های قابل‌مشاهده برای خانواده‌ها می‌باشد که تلاش می‌کنند برای درمان آن، همه روش‌های تجویزشده از سوی پزشکان را به‌کارگیرند. با ما همراه باشید تا این موضوع بسیار مهم و حیاتی برای کودکان یعنی علت ورم مچ پا را باهم بررسی نماییم.
علت ورم مچ پا در کودکان چیست؟
علت ورم مچ پا در کودکان ناشی از آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) می‌باشد. آرتریت باعث تورم مفاصل و التهاب آن‌ها و نیز سفتی مفاصل می‌گردد. JIA آرتریتی است که یک یا چند مفصل را در یک کودک 16 ساله یا کمتر به مدت حداقل 6 هفته تحت تأثیر قرار میدهد.
برخلاف آرتریت روماتوئید بزرگ‌سالان که مزمن است و تا آخر عمر ادامه دارد، کودکان اغلب از JIA رشد می‌کنند؛ اما این بیماری علاوه بر اینکه علت ورم مچ پا در کودکان محسوب می‌گردد، می‌تواند بر رشد استخوان در یک کودک در حال رشد نیز تأثیر بگذارد.
انواع مختلفی از JIA وجود دارد:
این نوع JIA یک یا چند مفصل را تحت تأثیر قرار میدهد و اغلب با تب بالا و بثورات پوستی همراه است. همچنین ممکن است باعث التهاب اندام‌های داخلی ازجمله قلب، کبد، طحال و غدد لنفاوی شود. این بیماری از هر 10 کودک 1 کودک مبتلابه JIA را تحت تأثیر قرار میدهد.
JIA الیگوارتیکولار1 تا 4 مفصل ازجمله زانو، آرنج و مچ پا را در 6 ماه اول بیماری درگیر می‌کند و به همین خاطر علت ورم مچ پا در کودکان محسوب میشود. لازم به ذکر است که اگر بعد از 6 ماه، دیگر مفاصل تحت تأثیر قرار نگیرند به این نوع مفاصل پایدار می‌گویند اما چنانچه بعد از 6 ماه مفاصل بیشتری تحت تأثیر قرار گیرند، آن را گسترش‌یافته می‌نامند.
این نوع JIA، 5 مفصل را به‌خصوص آن‌هایی که قرینه دار می‌باشند (مانند مچ پا، زانوها و ...) در 6 ماه اول بیماری درگیر می‌کند. به همین دلیل این بیماری نیز علت ورم مچ پا در کودکان به شمار می‌آید. آزمایش خون برای فاکتور روماتوئید (RF) نشان میدهد که آیا این نوع RF مثبت یا RF منفی است.
JIA مرتبط با آنتزیت باعث می‌گردد که کودک با ورم مفاصل و همچنین انتزیت مواجه شود. این شرایط درواقع تورم بافتی است که در آن استخوان به یک تاندون یا رباط برخورد می‌کند. اغلب باسن، زانو و پا را درگیر می‌کند و می‌تواند علت ورم مچ پا در کودکان باشد.
با این نوع آرتریت، کودک ممکن است هم آرتریت داشته باشد و هم با یک بیماری پوستی قرمز و پوسته‌پوسته به نام پسوریازیس دست و پنجه نرم نماید. همچنین ممکن است یک کودک علاوه بر آرتریت، مبتلا به 2 مورد یا بیشتر از موارد زیر باشد:
-
التهاب انگشتان دست یا پا
-
حفره‌ها یا برجستگی‌ها در ناخن‌ها
-
یکی از بستگان درجه‌یک مبتلابه پسوریازیس
این آرتریت دارای علائم 2 یا چند نوع JIA در بالا می‌باشد. یا ممکن است علائم با هیچ نوع JIA مطابقت نداشته باشد.
علاوه بر دلایل اصلی بالا مواردی مثل دررفتگی مچ پا، شکستگی استخوان در این ناحیه، ضربه شدید که حتی منجر به شکستگی یا دررفتگی نمیشود و به طور کلی تروماهای محیطی نیز میتوانند علت ورم مچ پا در کودکان باشند که باید سریعا توسط متخصص ارتوپد مورد درمان قرار بگیرند.
آرتریت سپتیک نیز یک نوع عفونت است که در مایع مفصل ایجاد میشود و بافت مفصل را تخریب خواهد کرد. این عفونت بیشتر در کودکان رخ میدهد و می‌تواند علت ورم مچ پا در کودکان نیز باشد که اغلب از طریق خون به مفصل وارد میشود.
برخی از عفونت‌های پوستی شدید مانند زونا، زگیل، جوش و ... نیز میتوانند منجر به ورم مچ پا در کودکان شوند.
یکی از دلایل بسیار متداول برای ورم مچ پا در کودکان، نیش برخی از حشرات است که معمولا بعد از چند روز بهبود پیدا می‌کند. اگر تورم بیش از حد است و کودک اذیت میشود حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز داروهای موضعی بهبودی حاصل شود.
-
کشیدگی و رگ به رگ شدن عضلات
یکی دیگر از مواردی که در کودکان می‌تواند منجر به ورم مچ پا شود، کشیدگی و رگ به رگ شدن عضلات است. معمولا این شرایط بعد از آسیب‌های محیطی مانند ضربه محکم پا به یک جسم سخت مانند مبل، زمین خوردن و ... ایجاد میشود که در کودکان بسیار شایع است.
چه عواملی باعث بروز آرتریت ایدیوپاتیک به‌عنوان علت ورم مچ پا در کودکان میشود؟
مانند آرتریت روماتوئید بزرگ‌سالان، JIA یک بیماری خود ایمنی است. این بدان معناست که سیستم ایمنی بدن به سلول‌ها و بافت‌های سالم خود حمله می‌کند. JIA به دلایل مختلفی ازجمله مسائل ژنتیکی و محیط بستگی دارد. این بدان معنی است که این بیماری می‌تواند در خانواده‌ها بصورت ارثی ایجاد گردد اما همچنین می‌تواند با قرار گرفتن در معرض عناصر خاصی یا محیطی آلوده، تحریک شود. JIA به بخشی از ژن به نام آنتی‌ژن HLA DR4 مرتبط است و اگر فردی این آنتی‌ژن را داشته باشد، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشد.
نشانه‌های بروز JIA که علت ورم مچ پا در کودکان است چه می‌باشد؟
علائم بروز JIA ممکن است در طول یک دوره ظاهر شده و به‌اصطلاح شعله ور شوند و یا احتمال دارد به‌صورت مزمن ادامه داشته باشند. البته علائم هر کودک می‌تواند متفاوت بوده و شامل موارد زیر باشد:
-
مفاصل متورم، سفت و دردناک در زانوها، دست‌ها، پاها، مچ پا، شانه‌ها، آرنج‌ها یا مفاصل دیگر، اغلب در صبح یا بعد از چرت زدن
-
التهاب چشم
-
گرمی و قرمزی در مفصل
-
توانایی کمتر در استفاده از یک یا چند مفصل
-
خستگی
-
کاهش اشتها، افزایش وزن ضعیف و رشد کند
-
تب بالا و راش (در JIA سیستمیک)
-
غدد لنفاوی متورم (در JIA سیستمیک)
آرتریت ایدیوپاتیک به عنوان علت ورم مچ پا در کودکان چگونه درمان میشود؟
هدف از درمان، کاهش درد و سفتی است و به کودک شما کمک می‌کند تا حد ممکن سبک زندگی عادی خود را حفظ کند. درمان به علائم مختلف، سن بیمار و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین به‌شدت این وضعیت نیز مرتبط می‌باشد.
درمان این بیماری ممکن است شامل مصرف داروهای زیر باشد:
-
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، برای کاهش درد و التهاب
-
داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)، مانند متوترکسات، برای کاهش التهاب و کنترل JIA
-
داروهای کورتیکواستروئیدی، برای کاهش التهاب و علائم شدید
-
داروهایی به نام داروهای بیولوژیک که با پاسخ التهابی بدن تداخل دارند. اگر درمان دیگری مؤثر نباشد از آن‌ها استفاده میشود.
سایر درمان‌ها و تغییرات سبک زندگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
فیزیوتراپی، برای بهبود و حفظ عملکرد عضلات و مفاصل
-
کاردرمانی، برای بهبود توانایی انجام فعالیت‌های روزمره زندگی
-
مشاوره تغذیه
-
معاینات منظم چشم برای یافتن تغییرات اولیه چشم ناشی از التهاب
-
ورزش منظم و کنترل وزن
-
استراحت کافی
-
آموزش استفاده از مفاصل بزرگ به‌جای مفاصل کوچک برای جابجایی یا حمل اشیا
عوارض آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان چیست؟
تقریباً نیمی از کودکان مبتلابه JIA با مراجعه به موقع بع ارتوپد به‌طور کامل بهبود می‌یابند. برخی دیگر ممکن است سال‌ها علائم را داشته باشند. برخی از آن‌ها نیز راش و تب خواهند داشت. گاهی ممکن است آرتریت طوری باشد که دائم بدتر شود. مشکلات ممکن است شامل رشد آهسته و نازک شدن استخوان‌ها (پوکی استخوان) باشد. در موارد نادر، ممکن است مشکلاتی در کلیه، قلب یا سیستم غدد درون‌ریز کودک نیز وجود داشته باشد.
عفونت کلیه و ورم پا چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟
مشکل پاهای متورم می‌تواند ناشی از علل مختلفی از موارد کاملاً پیش‌پاافتاده تا دلیل فوق‌العاده جدی باشد. اگر در طول روز برای مدت طولانی ناچار هستید که بنشینید یا بایستید یا حتی اگر شلوار خیلی تنگ می‌پوشید، مایع می‌تواند در پاهای شما جمع شود.
همچنین اگر اضافه‌وزن دارید یا چاق بوده و یا باردار هستید، ممکن است دچار تورم مکرر پا شوید، زیرا فشار از بالا، مایع را به پاهای شما هدایت می‌کند؛ اما تورم مداوم پا ممکن است یک علامت هشداردهنده از یک بیماری زمینه‌ای باشد، مانند:
-
بیماری قلبی
-
نارسایی مزمن وریدی (CVI)
-
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
-
التهاب قلب (پریکاردیت)
-
دیابت
-
بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه
-
فشارخون ریوی
در اینکه عفونت کلیه و ورم پا چه ارتباطی باهم دارند باید بدانیم که دو کلیه شما از ساختارهایی به نام "نفرون" برای فیلتر کردن آب اضافی و مواد زائد خون استفاده می‌کنند که با ترکیب آن‌ها ادرار را تشکیل می‌دهند. آن‌ها با کنترل تعادل مایعات، سطح سدیم، پتاسیم، فسفر و کلسیم بدن را نیز در کل کنترل می‌کنند.
برای اینکه این فرآیند به‌طور مؤثر عمل کند، کلیه‌ها باید جریان خون کافی را تحت‌فشار مناسب دریافت کنند. اگر شریان‌های منتهی به کلیه مشکلی داشته باشند (مانند بیماری شریان محیطی) یا جریان خون کند شود، مانند نارسایی مزمن وریدی، کلیه‌ها نمی‌توانند به‌درستی کار کنند.
بیشتر افراد تا زمانی که عفونت کلیه و ورم پا آن‌ها پیشرفته نشده باشد علائمی ندارند، اما زمانی که بیماری خود را نشان دهد به معنای آن است که تجمع مواد زائد در خون رخ داده و افزایش یافته است. در چنین حالتی علاوه بر فشارخون، احتمالاً به کم‌خونی، استخوان‌های ضعیف، سوءتغذیه، آسیب عصبی و عروق خونی مبتلا می‌شوید.
هرچند این مشکلات به‌تدریج ایجاد می‌شوند، اما درنهایت عفونت کلیه و ورم پا منجر به نارسایی کلیه می‌شوند که حتی می‌تواند بدون هشدار اتفاق بیفتد. هنگامی‌که کلیه‌ها از کار می‌افتند، برای زنده ماندن به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارید.
آسیب به نفرون¬های فیلتر کننده کوچک می‌تواند منجر به حالتی شود که به آن سندرم نفروتیک نیز می‌گویند. کاهش سطح پروتئین آلبومین در خون و افزایش سطح آن در ادرار می‌تواند باعث تجمع مایعات و ایجاد ادم یا تورم شود که معمولاً در اطراف مچ پا و پاها ایجاد میشود و اینجاست که رابطه میان عفونت کلیه و ورم پا اثبات‌شده و نشان میدهد که یکی از علتهای اصلی ورم پا در افراد بزرگسال و حتی کودکان ممکن است عفونت کلیه‌ها باشد.
درمان ورم پا در اثر ضربه با چه روش‌هایی امکان‌پذیر است؟
درمان ورم پا در اثر ضربه از مسائل مهم و قابل‌توجهی است که همواره از سوی پزشکان در اولویت قرار دارد و تلاش می‌کنند با ارائه راهکارهای مختلف به درمان ورم پا در اثر ضربه بپردازند. پیش از پرداختن به این موضوع باید خاطرنشان ساخت که پا و مچ پا در بدن انسان باهم کار می‌کنند تا تعادل، ثبات، حرکت و نیروی محرکه کافی را فراهم کنند. این آناتومی پیچیده از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
-
26 استخوان
-
33 مفصل
-
ماهیچه‌ها
-
تاندون‌ها
-
رباط‌ها
-
عروق خونی، اعصاب و بافت نرم
ترومای پا و مچ پا به آسیب‌هایی اطلاق میشود که بیشتر در حین ورزش یا هر فعالیت بدنی دیگری رخ میدهد. تروما ممکن است درنتیجه وارد شدن ضربه، بروز تصادفات، تمرینات ضعیف یا استفاده از وسایل نامناسب باشد. همچنین ممکن است هنگامی‌که فرد ازنظر پزشکی مناسب نیست یا به دلیل گرم کردن و تمرینات کششی ناکافی ایجاد شود.
پس از آسیب‌دیدگی پا و ایجاد ورم مهم است که پای فرد آسیب‌دیده توسط پزشک متخصص ارتوپدی برای تشخیص و درمان مناسب ارزیابی شود. تشخیص بر اساس سابقه آسیب و معاینه فیزیکی پا انجام میشود. علاوه بر این، جراح ارتوپد ممکن است برای تعیین میزان آسیب و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، از ناحیه موردنظر در پا عکس‌برداری با اشعه ایکس را تجویز کند.
در اینجا شش درمان رایج وجود دارد که در مدیریت و درمان ورم پا در اثر ضربه مؤثر هستند:
در مراحل اولیه بهبودی، یخ در توقف توسعه ورم جدید مفید است. یک کیسه یخ را به مدت تقریبی 10 تا 15 دقیقه روی محل آسیب قرار دهید. حتماً یک مانع بین پوست خود و کیسه یخ برای محافظت از پوست خود اضافه کنید. می‌توانید از حوله یا روبالشی به‌عنوان مانع استفاده کنید.
بالا بردن قسمت آسیب‌دیده بدن بالاتر از سطح قلب برای کاهش تورم مؤثر است. ارتفاع از غلبه بر جاذبه برای بازگرداندن ورم به بدن استفاده می‌کند. می‌توانید محل آسیب‌دیده را با استفاده از بالش یا گوه بالا ببرید.
در مراحل اولیه بهبود، فشرده‌سازی با استفاده از باند یا دستکش ممکن است به بیرون راندن مایع از بافت متورم کمک کند. بعداً نیز درروند بهبودی، روکش‌های فشرده به کاهش ادم کمک می‌کنند.
مجموعه‌ای از درمان‌ها به نام روش‌های عامل فیزیکی وجود دارد که ممکن است به کاهش ورم پا پس از ضربه کمک کند. درمانگر شما ممکن است از تحریک الکتریکی، لیزر سطح پایین و اولتراسوند برای کاهش تورم به‌عنوان این روش‌ها استفاده کند. این درمان‌ها معمولاً در کلینیک توسط متخصصان باتجربه انجام میشود.
حرکت ماهیچه‌ها جریان خون را تشویق می‌کند و به بدن کمک می‌کند تا از شر ورم‌ها خلاص شود. همچنین باعث میشود عضلات و ساختارهای بافتی تغذیه و فعال باقی بمانند. البته در صورتی که احتمال شکستگی وجود داشته باشد به هیچ وجه پای آسیب دیده نباید حرکت کند.
بدن دارای سیستمی به نام سیستم لنفاوی است که در صورت فعال شدن، تورم را کاهش میدهد. این سیستم با تکنیک‌های ماساژ خاص در امتداد مسیرهای لنفاوی فعال میشود. هنگام انجام ماساژ، این کار را با مقدار کمی فشار انجام دهید، گویی می‌خواهید فقط پوست را حرکت دهید. استفاده از فشار بیش‌ازحد می‌تواند سیستم لنفاوی را مسدود کند و گاهی به آن آسیب برساند. با درمانگر خود در مورد یک برنامه خوب برای ماساژ صحبت کنید که بهترین اثر را برای کودک شما داشته باشد.
علت ورم قوزک پای چپ چیست؟
گاهی این احتمال وجود دارد که بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود تورم یک پا را خواه به دلیل پیچ‌خوردگی یا موضوعی جدی‌تر تا حدی تجربه کرده باشند.
اگر آسیبی که باعث تورم شده است در اثر آسیب ورزشی یا افتادن ایجاد شده باشد، منطقی است که چرا تورم تنها در یک پا رخ داده است. بااین‌حال، اگر به نظر می‌رسد که تورم شما به دلیلی غیر از آسیب‌دیدگی به وجود آمده و فقط در یک پا رخ داده، می‌تواند به معنای مشکلات جدی در رگ‌های اصلی باشد.
بیایید نگاهی به برخی از دلایلی که وریدها را با مشکل مواجه می‌سازند و علت ورم قوزک پای چپ می‌باشند، بیندازیم:
یکی از علل اصلی بیماری ورید، داشتن یک زندگی بی‌تحرک است. نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی می‌تواند واقعاً از طرق مختلفی بر بدن شما تأثیر بگذارد و در سلامت رگ‌ها خدشه جدی وارد نماید. بی‌تحرکی باعث میشود که بدن شما به‌راحتی نتواند خون خود را به سمت قلب پمپاژ کند و باعث مشکلات سیاهرگی گردد که می‌تواند علت ورم قوزک پای چپ باشد.
یکی دیگر از عوامل اصلی بیماری ورید اضافه‌وزن است. وزن اضافی منجر به فشار اضافی بر بدن و رگ‌های شما میشود که به معنای افزایش احتمال آسیب‌دیدگی رگ‌ها است. وریدهای آسیب‌دیده میتوانند خود را به روش‌های مختلفی ازجمله تورم نشان دهند. این حالت می‌تواند فقط در پای چپ یا راست بروز یابد.
ترومبوز ورید سطحی (SVT) یک لخته خون است که درست در زیر سطح پوست شما ایجاد میشود و منجر به تورم می‌گردد. اگر SVT درمان نشود، می‌تواند به ترومبوز ورید عمقی (DVT) تبدیل گردد که اتفاق جدی‌تری می‌باشد. لخته خونی این پتانسیل را دارد که از پای شما جدا شود و به سمت قلبتان حرکت کند و درنتیجه خطر سکته و مرگ را ایجاد نماید.
همه موارد فوق می‌تواند دلایلی باشد که چرا فردی از نارسایی مزمن وریدی رنج می‌برد و درنتیجه با پاهای متورم روبرو میشود. با این مشکل سیاهرگی، رگ‌های گشاد شده به‌صورت سیاهرگ‌های عنکبوتی یا واریس ظاهر می‌شوند و همچنین تورم وحشتناک پا که به نظر می‌رسد با پیشرفت روز بدتر میشود.
در این بخش از مقاله بهتر است برخی از بهترین روش‌های درمانی وریدهای آسیب‌دیده که مهم‌ترین علت ورم قوزک پای چپ می‌باشند را نیز باهم مرور نماییم:
اسکلروتراپی برای درمان مشکلات وریدهای کوچک و متوسط ساق پا، عمدتاً رگ‌های عنکبوتی و واریسی استفاده میشود. این روش درمانی توسط پزشک شما انجام میشود و به ورید آسیب‌دیده مایعی تزریق می‌کند که ورید را مسدود می‌کند.
این رویکرد برای درمان واریس به‌عنوان فرسایش چسب داخل وریدی یا چسب ورید نیز شناخته میشود. VenaSeal توسط پزشک شما با استفاده از یک کاتتر کوچک برای قرار دادن چسب پزشکی در ورید آسیب‌دیده شما به‌منظور بستن آن ورید انجام میشود. این فرآیند به هدایت مجدد خون به داخل وریدهای سالم و کاهش تورم کمک می‌کند.
-
استفاده از روش فرکانس رادیویی (RFA)
فرسایش با فرکانس رادیویی برای درمان بیماری وریدهای بزرگ در پاها استفاده میشود. این وریدها معمولاً زیر سطح بوده و بدون سونوگرافی قابل‌مشاهده نیستند.
-
لیزر درمانی درون وریدی (ELT)
ELT روشی مؤثر برای از بین بردن سیاهرگ مای واریسی قابل‌مشاهده و دردناک است. در این روش، انرژی لیزر مستقیماً به ورید واریسی وارد میشود که دیواره رگ را گرم کرده و آن را مسدود می‌کند.
این درمان برای از بین بردن رگ مای واریسی نزدیک سطح پوست شما از طریق جراحی است.
نتیجه‌گیری
علت ورم مچ پا در کودکان و درمان آن همواره از دغدغه‌های والدین بوده و برای رفع نگرانی از بابت بروز این بیماری، بارها و بارها به متخصصین مراجعه می‌نمایند. در این مقاله به بررسی یکی از علل اصلی بروز ورم مچ پا درکودکان یعنی آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) و سایر علل مانند تروماهای محیطی پرداختیم و انواع آن را شرح دادیم.
بسیار مهم است که در صورت بروز تورم در مچ پای کودک خود در اسرع وقت به یک ارتوپد خوب جهت بررسی‌های کامل و جلوگیری از عوارض بعدی مراجعه کنید.
در صورتی که احتمال شکستگی و دررفتگی وجود دارد نیز باید سریعا کودک را به اورژانس رسانده تا اقدامات درمانی اولیه خیلی زود انجام شده و بعد پیگیری درمان را از طریق یک متخصص ارتوپد خوب و باتجربه دنبال کنید.
در غیر این صورت ممکن است کودک برای همیشه با مشکلات مختلف سیستم اسکلتی و عضلانی پا و کمر مواجه باشد و نتواند بسیاری از فعالیت‌ها را انجام دهد. از طرفی احتمال بدشکلی در پا نیز وجود دارد.
اگر قصد دارید کودکان عزیزتان را از شر تورم مچ پا رها سازید می توانید با همکاران کلینیک مجهز ما تماس بگیرید تا بتوانید در اولین فرصت با استفاده از تجربه و تخصص پزشکان مرکز به این خواسته خود نائل شوید.