شایع‌ترین "علت گزگز دست در بارداری"+ روش تشخیص و درمان آن
"علت گزگز دست در بارداری" چیست؟ احساس سوزن‌سوزن‌شدن در دست‌ها در دوران بارداری را هرگز ساده نگیرید! این علامت ممکن است نشانه سندرم تونل کارپال باشد، اما اگر همراه با سردرد شدید، تاری دید، فشارخون بالا یا ضعف ناگهانی است، احتمال پره اکلامپسی یا حتی فشار بر نخاع وجود دارد! تأخیر در درمان، عواقب جبران‌ناپذیری برای شما و جنین دارد!
برای
بی‌حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟ هر خانمی در طول 9 ماه بارداری، دچار تغییرات جسمی و علائم مختلفی چون تهوع صبحگاهی، سوزش سردل، خستگی و نوسانات خلقی و از همه مهم‌تر دچار بی‌حسی در اندام‌های خود می‌شود. سؤال اینجاست که آیا علت سوزن‌سوزن‌شدن کف دست و پا در بارداری طبیعی است؟ پاسخ این سؤال را در مقاله زیر متوجه می‌شوید، علاوه بر این، با نحوه درمان گزگز انگشتان دست هنگام بارداری توسط بهترین متخصصان و سؤالات رایج خانم‌های باردار آشنا خواهید شد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
آیا علت گزگز دست در بارداری طبیعی است؟
از دوره‌های پرچالش و سختی که بیشتر خانم‌ها در طول زندگی خود تجربه می‌کنند، دوران بارداری است. در این دوران بدن آنها با تغییرات به‌شدت بالایی همراه می‌شود. شایع‌ترین آن گزگز یا به خواب‌رفتن دست‌ها می‌باشد.
در اکثر اوقات طبق توصیه دکتر زنان و ارتوپد این مشکل اصلاً جای نگرانی ندارد و عادی است. اما اگر با نشانه‌های دیگری ترکیب شود بهتر است حتماً با پزشک شخصی خود در این باره مشورت کنند. زیرا این دوران بسیار حساس برای جنین و مادر محسوب می‌شود و کوچک‌ترین مشکلی را باید بررسی کرد تا اطمینان حاصل نمود اتفاقی برای آن دو ایجاد نخواهد شد.
ما به این نکته اشاره می‌کنیم که علت گزگز دست در بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه سوم، در اثر افزایش وزن، طبیعی و عادی است. زیرا اضافه‌وزن سبب نفوذ مایعات به بافت‌های دست شده که ورم در خانم‌های باردار را زیادتر می‌کند و بالطبع سبب فشار آمدن به اعصاب دست و سایر اندام‌ها می‌شود.
شایان‌ذکر است که درمان خاصی برای این مشکل در دوران بارداری وجود ندارد، اما در مدت کوتاهی پس از زایمان خودبه‌خود این علت رفع خواهد شد. البته مواردی وجود دارد که با رعایت‌کردن آنها، کمی احساس گزگز برطرف خواهد شد.
احساس گزگز یا سوزن‌سوزن‌شدن در دوران بارداری به جز دست، در اندام‌های دیگر نیز می‌تواند رخ دهد و زن باردار ممکن است حتی آن را در شکم خود نیز تجربه کند. پس اگر شما نیز یک خانم باردار هستید که از این عارضه ناخوشایند بزارید، تصمیم گرفته‌اید باردار شوید، فردی در خانواده شما باردار است یا به‌عنوان یک خانم به‌روز و مدرن علاقه دارید درباره چنین مسائلی اطلاعات لازم کسب کنید، توصیه ما این است که محتوای این مقاله را که مخصوص برای شماست، بادقت بخوانید.
شایع‌ترین علائم دلیل گزگز دست هنگام بارداری
گروهی از علائم ممکن است در دوران بارداری ایجاد شود، از شایع‌ترین این علائم که هم‌زمان با گزگز و سستی دست‌ها زمان بارداری رخ می‌دهد، می‌توان به 7 مورد زیر اشاره کرد:
-
احساس درد شدید در دست‌ها، بازو و حتی شانه یا گردن
-
احساس سوزن‌سوزن‌شدن کف دست‌ها در دوران بارداری
-
ورم دست‌ها، انگشتان، مچ دست
-
ازدست‌دادن حس دست به مدت چند دقیقه
-
ضعف، گیجی، خستگی، تب
-
حالت تهوع شدید در طول روز
-
مشکل در نگه‌داشتن اشیا
چند بیماری مرتبط با دلیل گزگز دست راست در بارداری
زمان بارداری هرازگاهی ممکن است گزگز و سستی دست بر اساس دلایل و بیماری‌های زیادی به وجود آید، که یکی از عارضه‌های آنها گزگز و سستی دست‌ها زمان بارداری است. اگر این عارضه پیشرفته‌تر باشد، ممکن است شکایت‌هایی از سوی بیمار داشته باشد، مثلاً فرد در نگه‌داشتن یک شیء مشکل دارد یا نمی‌تواند لباس بپوشد و... مؤثرترین بیماری‌های اثرگذار روی گزگز و سستی دست‌ها زمان بارداری شامل:
کم‌خونی: خانم‌های باردار اکثر در این دوران دچار کم‌خونی می‌شوند، زیرا جنین از بدن مادر تغذیه می‌کند. زمانی که تعداد گلبول‌های قرمز و میزان هموگلوبین کاهش یابد، فرد نشانه‌هایی را مانند سرگیجه‌های شدید، خستگی مفرط همراه با بی‌حالی و حتی گزگز کف دست‌ها در دوران بارداری را تجربه می‌کند.
دیابت بارداری: دیابت بارداری ممکن است باعث درد، سوزن‌سوزن‌شدن و یک مورد از علت گزگز دست چپ زمان بارداری باشد که با خستگی، تاری دید، تشنگی و گرسنگی مکرر همراه است. اکثر خانم‌های باردار در این دوران به‌صورت موقت این بیماری را ممکن است تجربه کنند و بعد از زایمان اصولاً دیابت از بین می‌رود و بالطبع عارضه‌ها ناپدید خواهند شد.
سندرم تونل کارپال در زمان بارداری:
علت سندرم تونل کارپال در زمان بارداری
افزایش هورمون‌ها و احتباس مایعات در زمان بارداری باعث تورم در مچ دست و فشار بر عصب مدیان می‌شود. این فشار منجر به سندرم تونل کارپال (CTS)می‌شود که علائم آن شامل:
گزگز، سوزن‌سوزن‌شدن و بی‌حسی در انگشتان (شست، اشاره و میانی)
درد و ضعف در دست
شدت علائم در شب یا صبح
عوامل تشدیدکننده
افزایش وزن در زمان بارداری
کارهای تکراری با دست (مثل تایپ یا خیاطی)
سابقه دیابت یا کم‌کاری تیروئید
درمان و راهکارهای کاهش علائم
استفاده از مچ‌بند طبی(برای کاهش فشار روی عصب)
تمرینات کششی مچ دست
کاهش مصرف نمک(جلوگیری از احتباس آب)
خوابیدن با دست‌های بالاتر از سطح قلب
فیزیوتراپی و ماساژ
اختلالات الکترولیت‌ها در زمان بارداری:
علل اختلالات الکترولیتی در زمان بارداری
بارداری باعث تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون می‌شود که ممکن است تعادل الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم) را مختل کند. علل شایع عبارت‌اند از:
استفراغ شدید (هیپرامزیس گراویداروم) → کمبود سدیم و پتاسیم
تغذیه نامناسب→ کمبود کلسیم و منیزیم
مصرف زیاد نمک یا کم‌آبی→ عدم تعادل سدیم
علائم اختلالات الکترولیتی
ضعف و خستگی شدید
گرفتگی عضلات
تهوع و سرگیجه
بی‌نظمی ضربان قلب(در موارد شدید)
درمان و پیشگیری
مصرف متعادل نمک و آب
مصرف میوه‌های غنی از پتاسیم (موز، پرتقال)
مکمل‌های کلسیم و منیزیم (تحت‌نظر پزشک)
پرهیز از نوشیدنی‌های ادرارآور (کافئین زیاد)
اختلالات عروقی در دوران بارداری می‌توانند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت مادر و جنین داشته باشند. برخی از شایع‌ترین اختلالات عروقی در این دوران عبارت‌اند از:
پره‌اکلامپسی و اکلامپسی
یک عارضه جدی که با فشارخون بالا و آسیب به اندام‌ها (مانند کلیه یا کبد) همراه است.
ممکن است منجر به تشنج (اکلامپسی) شود که خطرناک است.
علائم شامل سردرد شدید، تاری دید، درد شکم و ورم ناگهانی است.
ترومبوز وریدی عمقی (DVT)
افزایش خطر لخته‌شدن خون به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش جریان خون در پاها.
ممکن است باعث تورم، درد و قرمزی در پاها شود.
واریس وریدی
رگ‌های متورم و دردناک در پاها یا ناحیه لگن به دلیل افزایش حجم خون و فشار رحم بر رگ‌ها.
هموروئید (بواسیر)
نوعی واریس در ناحیه مقعد به دلیل افزایش فشار بر رگ‌های لگن و یبوست شایع در زمان بارداری.
سندرم هلپ (HELLP)
یک نوع شدید پره‌اکلامپسی با علائم تخریب گلبول‌های قرمز، افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش پلاکت‌ها.
پیشگیری و مدیریت
کنترل منظم فشارخون و معاینات پزشکی.
رژیم غذایی سالم(کم‌نمک، غنی از فیبر) و نوشیدن آب کافی.
فعالیت بدنی مناسب(مانند پیاده‌روی) برای بهبود گردش خون.
پوشیدن جوراب واریس در صورت نیاز.
اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت.
اختلالات هورمونی: هورمون ریلاکسین یکی از اصلی‌ترین دلایل گزگز و سستی دست‌ها در زمان بارداری می‌باشد که اصولاً در ماه نهم یا اواخر بارداری برای نرمی و گشادشدن لگن ترشح می‌شود و این امر سبب شل‌شدن عضلات دیگر مانند عضله دست‌ها خواهد شد و گزگز و سستی دست یا سایر اندام‌ها را به وجود می‌آورد.
علت فیزیکی گزگز و سستی دست‌ها در زمان بارداری: همواره لازم است بدانید که فقط هورمون‌های ریلکسین و انواع دیگر آن نیستند که موجب تغییرات بدن خانم در بارداری شوند. همان‌گونه که جنین در طی 9 ماه رشد می‌کند، شکم مادر بزرگ‌تر شده و فشار خیلی زیادی به سمت کمر و ستون فقرات وارد می‌شود.
این روند کل بدن را تحت تاثیر قرار داده و عضلات شانه، گردن تا دست‌ها را نیز درگیر می‌کند. مسلماً در این صورت نورون‌های حسی دست‌ها دچار مشکل خواهند شد و در نتیجه گزگز و سستی دست‌ها در زمان بارداری ایجاد می‌گردد.
کاهش فشارخون: فشارخون پایین عوارض و اثرات متعددی روی بدن بارداران ممکن است ایجاد کند. یکی از عارضه‌هایی که در پی کاهش فشارخون صورت می‌گیرد، کاهش جریان خون است. در نتیجه اگر به رگ‌های عصبی و اندام بیمار به‌خوبی خون‌رسانی انجام نشود، سبب بروز علت گز گز شدن دست در بارداری، سوزن‌سوزن‌شدن و حتی بی‌حسی دست را خواهد شد.
سایر بیماری‌ها: احتمال دارد افراد در دوران بارداری دچار شکستگی ناشی از تصادفات یا زمین‌خوردن شوند، کیست‌های خوش خیم گانگلیون در دست‌ها ظاهر شود ، تیروئید آنها به یکباره عود کند، بعضی از بارداران نیز اعتیاد به الکل و سیگار دارند که گردش خون رگ‌های عصبی را مشکل دار کرده و به مرور نورون‌های حسی را نابود می‌کنند. از عوارض تمامی این بیماری‌ها، بروز علت بی حس شدن دست چپ در دوران بارداری و گزگز سایر اعضای بدن است.
چه زمانی برای گزگز کف دست در بارداری باید به دکتر مراجعه کرد؟
گاهی اوقات مواردی از گزگز کردن دست‌ها در زمان بارداری وجود دارد که بیمار نمی‌تواند آن را تحمل کند. در این صورت آرامش مادر باردار از بین می‌رود و نمی‌تواند به‌درستی استراحت کند. بنابراین ترجیح می‌دهد برای بررسی علل یا درمان نزد پزشک برود. این موارد عبارت‌اند از:
احساس گزگز مداوم: احساس گزگز و یا بی‌حسی اگر به‌صورت مداوم باشد، یک احساس موقت محسوب نمی‌شود. زیرا هر علائم بارداری که از حد طبیعی خود فراتر رود، نیاز به معالجه پزشک دارد.
احساس ضعف یا ناتوانی نگه‌داری از وسایل: در این مورد می‌توان گفت علاوه بر گزگز، بیمار دچار ضعف رگ‌های عصبی در اندام‌ها خصوصاً دست شده که اشیا را به مدت چند دقیقه نمی‌تواند در دست خود نگه دارد. این یک مشکل بسیار جدی است و نیاز مبرم به مراجعه نزد پزشک دارد.
تورم همراه با گزگز: مادران باردار بیشتر دارای ورم می‌شوند. اما اگر این تورم غیرعادی باشد و همراه با گزگز در همان ناحیه ایجاد گردد، باید در مورد این تورم و نحوه درمان آن با پزشک صحبت کنید. زیرا ممکن است نوعی مسمومیت بارداری که برای جنین خطرناک است، ایجاد شده باشد.
تشخیص علت گزگز دست در بارداری توسط پزشک چگونه است؟
تشخیص و درمان علت گزگز کردن دست راست در زمان بارداری توسط پزشک ارتوپدی انجام می‌شود. اگر بیمار از همان لحظه که احساس گزگز در آن شروع شد به دکتر مراجعه کند، معاینه فیزیکی کافی است و نیاز به آزمایش‌های پیشرفته نیست.
اما اگر گزگز کردن دست هنگام بارداری به‌خاطر بیماری‌هایی چون تیروئید، ام اس، فشارخون، دیابت و... باشد، انجام آزمایش‌های تخصصی ضروری است. به‌عنوان‌مثال اگر مادر باردار دچار عفونت خونی شده است و علائم آن را دارد، پزشک ابتدا بیمار را بر گرفتن آزمایش خون می‌فرستد تا بر اساس شدت بیماری، دارویی مختص به بارداری تجویز کند.
برای اینکه دکتر بتواند دقیقاً مشکل بیمار را حل کند باید تمام علائم اولیه آن را بشناسد، سابقه روحی و جسمی مادر باردار را بپرسد و بیمار موظف است هر چیزی را که در خود حس می‌کند به دکتر خود کامل شرح دهد. مثلاً چه موقع‌هایی از روز دچار گزگز کردن دست می‌شود؟
آیا گزگز کردن دست همراه با تهوع، تاری دید، بثورات پوستی و...می‌باشد یا خیر؟ آیا جز دست، اندام دیگری نیز دچار گزگز شده است یا خیر؟ زمانی که تمامی این جواب این سؤالات را که از قبل در ذهن سپرده یا یادداشت کرده است، کمک شایانی به تشخیص به‌موقع و درمان موفق‌تر خواهد شد.
لازم است بدانید در دوران بارداری پزشک نمی‌تواند برای تشخیص عالی‌تر برای بیمار سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری با اشعه ایکس تجویز کند، زیرا به‌شدت برای جنین خطرناک بوده و به‌جای آن در مواقع ضروری ام‌آرآی توصیه می‌کند.
ممکن است زمانی که پزشک ارتوپد علت گزگز را شرح داد، صلاح بداند بیمار را نزد متخصص مربوط به عارضه‌ای که دچار شده ارجاع دهد. مثلاً اگر بیمار دچار مشکلات دیابت است آن را برای درمان دقیق‌تر نزد متخصص غدد یا داخلی می‌فرستد.
چگونه می‌توان با علت گزگز دست در بارداری مقابله کرد؟
بیشتر موارد گزگز کردن دست هنگام بارداری طبیعی و شایع است و با مسکن‌های مورد تأیید پزشک و انجام درمان‌های خانگی بسیار ساده قابل‌درمان است. اما اگر علت مورمورشدن دست‌ها در دوران بارداری به‌خاطر بروز بیماری‌هایی که نام‌برده شده باشد، باید داروهای مرتبط به همان بیماری را طبق مشورت با دکتر زنان یا ارتوپد مصرف نمایند.
به‌عنوان‌مثال؛ خانم‌هایی که در دوران بارداری دیابت بارداری را تجربه می‌کنند داروهای کنترل‌کننده قند خون که نباید ضرری برای جنین داشته باشد، بخورند. یا اینکه اگر خانم باردار از کاهش فشارخون رنج می‌برد باید ابتدا این عارضه را درمان کند و در پی درمان فشارخون پایین هنگام بارداری، خودبه‌خود گزگز نیز از بین خواهد رفت.
یک خانم باردار هرگز نباید سرخود قرصی مصرف کند یا داروهای دیگری چون آمپول و مسکن طبق توصیه اطرافیان خود استفاده نماید، زیرا ممکن است علاوه بر اینکه دچار عارضه بدتری شود، جان جنین نیز به خطر بیفتد. ضمناً اگر پزشک تشخیص دهد مادر باردار دچار سندرم تونل کارپال شده است، استفاده از مچ‌بندی استاندارد، آتل و بانداژ برای ثابت نگه‌داشتن دست را تجویز می‌کند.
تا فشاری که هنگام خواب بر مچ دست وارد می‌شود کاهش یابد. طب سوزنی نیز گاهی اوقات سبب بهترشدن بی‌حسی دست هنگام بارداری می‌شود به شرطی که زیر نظر دکتر خود، فرد باتجربه برای شما انجام دهد. در صورت مواقع خیلی ضروری مثلاً زمانی که دست مادر باردار شکسته است و دچار گزگز شدید و حتی بی‌حسی شد پزشک مجبور به انجام جراحی دست خواهد شد.
چون مادران باردار به‌خاطر حفظ سلامتی جنین، نمی‌توانند به‌راحتی هر قرصی را مصرف کنند، چند درمان خانگی توسط پزشک توصیه شده است؛ مانند از کمپرس سرد روی دست‌ها می‌توانند استفاده کنند، در طول روز به‌اندازه کافی به خود استراحت دهند. از خوابیدن روی دست خود خودداری نمایند. در صورت لزوم قرص‌های مکمل زیر نظر پزشک مصرف کنند.
به‌آرامی حرکات کششی دست روزانه انجام دهند. مطمئن شوند با دستان خود حرکات تکراری انجام نمی‌دهند. مثلاً به طور دائم هنگام بارداری تایپ نمی‌کنند یا از موس کامپیوتر چندین ساعت استفاده نکنند. سعی کنند افزایش وزن خود را با رژیم غذایی بارداری تنظیم کنند و سبزی‌ها را روزانه مصرف نمایند.
سؤالات رایج درباره علت گزگز دست در بارداری
سؤال اول: عموماً هنگام بارداری برای خانم‌ها سؤال می‌شود که کمبود چه ویتامینی هنگام بارداری سبب بی‌حسی دست می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال می‌توان گفت؛ کمبود ویتامین‌هایی چون ویتامین E، کلسیم، ویتامین D، ویتامین B12، منیزیم است. البته مادر باردار نباید این داروها را سرخود مصرف کند.
سؤال دوم: آیا سوزن‌سوزن‌شدن کف دست‌وپا هنگام بارداری می‌تواند سبب تعیین جنسیت جنین شود؟ متخصصان می‌گویند این مورد هیچ ربطی به دختر یا پسر بودن جنین ندارد و از عارضه‌های اولیه باردارشدن یک خانم است که با تغییرات سیستم بدنی می‌آید و با زایمان برطرف می‌شود.
سؤال سوم: آیا بی‌حسی دست هنگام بارداری برای جنین خطرناک است و به اون منتقل خواهد شد؟ زمانی که مادر هنگام بارداری به سندرم تونل کارپال مبتلا می‌شود، هیچ بیماری یا آسیبی به جنین نخواهد رسید. البته به شرطی که مادر تمام توصیه‌های لازم دکتر را پیروی کند. زیرا بعضی از داروها برای سلامت جنین خطرناک هستند.
سؤال چهارم: چرا بی‌حسی دست هنگام بارداری هنگام خوابیدن افزایش می‌یابد؟ حتی اگر باردار نیز نباشید، حس گزگز ممکن است در شما رخ دهد و این به علت سبک زندگی نادرست شما است. به طور مثال اگر شیوه خوابیدن شما بد باشد، حتماً دچار کرختی یا بی‌حسی دست خواهید شد.
زیرا مقدار ضربان قلب و جریان خون در شب‌ها زمان خوابیدن و بی‌تحرکی کم می‌شود و سبب نوروپاتی محیطی خواهد شد. خانم‌های باردار نیز علاوه بر اینکه به مدت طولانی حرکت نمی‌کنند، افزایش وزن ناگهانی نیز سبب بروز این عارضه خوش‌خیم شده است.
سؤال پنجم: آیا بی حس‌شدن دست چپ در دوران بارداری بعد از زایمان نیز ماندگار است؟ خیر، این عارضه اگر فقط به علت شرایط بارداری ایجاد شده باشد، بعد از زایمان و کاهش وزن مادر، کم‌کم از بین می‌رود و دائمی نیست. ولی اگر بر اساس علت‌های نام‌برده، در فرد ایجاد شود شرایط درمان و بهبودی کاملا فرق می‌کند.
سخن پایانی
هشدار به مادران باردار! بی‌حسی دست هنگام بارداری می‌تواند خطرناک باشد!
خواندن این مطلب که موضوع اصلی آن علت گزگز دست در بارداری بود می‌تواند راهکار خوبی برای کاهش استرس یک خانم در دوران بارداری باشد، زیرا متوجه خواهد شد بیشتر افرادی که در این دوران دچار گزگز یا بی‌حسی می‌شوند، بعد از زایمان بهبود خواهند یافت و جای نگرانی نیست.
اما چون این دوران برای مادر و جنین بسیار حساس می‌باشد، توصیه ما این است اگر هر علائمی چون افزایش گزگز کردن دست یا درد شدید عضلات در خود تجربه کردید، فوراً نزد پزشک رفته و برای معالجه گزگز کردن دست اقدام نمایید.
اگر دچار بی حس شدن دست چپ در بارداری شدید، این فقط "فشار عصب" نیست! ممکن است سندرم تونل کارپال باشد، اما اگر با سردرد شدید، تاری دید یا فشارخون بالا همراه است، احتمال پره اکلامپسی یا فشار بر نخاع وجود دارد!
کمترین تأخیر ممکن است جبران‌ناپذیر باشد! اگر علائم شما شدید است یا رو به بدتر شدن، فوراً به کلینیک تخصصی ما مراجعه کنید. فرصت را از دست ندهید! برای بررسی فوری، همین حالا با متخصص زنان یا مغز و اعصاب ما تماس بگیرید!