"علت گزگز دست و صورت"؛ از اضطراب تا اماس+ راه‌های درمانی مهم
مهم‌ترین "علت گزگز دست و صورت" چیست؟ آیا دست‌ها و صورتتان بی‌اختیار گزگز می‌کند؟
برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟ این فقط یک حس گذرا نیست! ممکن است نشانه‌ای از مشکلات عصبی جدی مانند اماس، سکته یا دیابت کنترل‌نشده باشد. اگر بی‌حسی، سوزش یا گزگز مداوم دارید، این هشدار را جدی بگیرید! گزگز دست و صورت یکی از شکایت‌های رایجی است که افراد مختلف در زندگی روزمره با آن مواجه می‌شوند.
علل متعددی ممکن است منجر به گزگز دست و صورت گردد که شناسایی دقیق آنها برای درمان مناسب ضروری است. برای بی‌حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟ در این مقاله سعی شده است تا علت گزگز شدن دست و صورت موردبررسی قرار گرفته و راهکارهای درمانی مناسب برای رفع این مشکل ارائه گردد. امید است اطلاعات ارائه شده در این مقاله بتواند گامی هرچند کوچک در جهت آگاهی‌بخشی و کمک به افراد دارای این شکایت باشد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علت گزگز دست و صورت چیست؟
به‌طورکلی علت گزگز صورت و دست و پا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
فشار بر روی اعصاب: فشار یا آسیب به اعصابی که از طناب نخاعی خارج می‌شوند و به دست‌ها و صورت می‌روند، می‌تواند باعث گزگز شود. مانند فتق دیسک گردنی یا تونل کارپال.
بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس، سندرم گیلن‌باره و بیماری لایم می‌توانند با ایجاد التهاب در اعصاب، گزگز ایجاد کنند.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت به دلیل آسیب عصبی ناشی از قند خون بالا مستعد گزگز هستند.
نقرس: تجمع اسیداوریک در نقرس می‌تواند منجر به التهاب عصب و گزگز شود.
کمبود ویتامین: کمبود ویتامین‌هایی مانند B12 می‌تواند سبب آسیب اعصاب محیطی و گزگز شود.
مسمومیت: مانند مسمومیت با سرب و جیوه که باعث آسیب عصبی می‌شوند.
درمجموع شناسایی علت اولیه برای درمان بی‌حسی دستان و صورت بسیار حائز اهمیت است.
آیا دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت یک بیماری جدی است؟
به‌طورکلی بی‌حسی دستان و صورت به‌تنهایی یک بیماری محسوب نمی‌شود بلکه نشانه‌ای از مشکلات دیگر است.
اگرچه در بسیاری از موارد علل خفیفی مانند فشار اعصاب، کمبود ویتامین و یا استرس وجود دارد اما گاهی اوقات گزگز می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر مثل:
بیماری‌های خودایمنی مانند مالتیپل اسکلروزیس
آسیب‌های عصبی شدید مانند سکته مغزی
تومورهای مغزی یا طناب نخاعی
بیماری‌های عفونی یا التهابی
دیابت بد کنترل‌شده
نارسایی کلیه یا کبد
بنابراین اگر گزگز به مدت طولانی ادامه داشته باشد یا با علائم دیگری همراه باشد، باید جدی گرفته شود. معاینه پزشکی و آزمایش‌های لازم برای یافتن علت اصلی ضروری است.
آیا علت گزگز دست و صورت به‌صورت هم‌زمان قابل‌درمان است؟
خیر، معمولاً درمان بی‌حسی دستان و صورت به‌صورت هم‌زمان امکان‌پذیر نیست و لازم است ابتدا علت اصلی آن شناسایی و سپس درمان شود.
دلایل:
علل متفاوتی می‌تواند منجر به گزگز شود، پس تا زمانی که مشخص نشود دقیقاً چه عاملی باعث آن شده، درمان اختصاصی امکان‌پذیر نیست.
گزگز معمولاً نشانه و علامت یک بیماری زمینه‌ای است و صرفاً با درمان علامت نمی‌توان بیماری را درمان کرد.
اگر علت اصلی درمان نشود، گزگز مجدداً برخواهد گشت.
در برخی موارد لازم است بیماری زمینه‌ای کاملاً کنترل شود تا گزگز از بین برود مثل دیابت.
درمان‌های علامتی موقتی هستند و ریشه‌کن نمی‌کنند.
بنابراین بهتر است با مراجعه به پزشک، علت اصلی گزگز تشخیص داده شود و سپس درمان اختصاصی آن شروع گردد.
روش‌های تشخیص دقیق علت مورمورشدن صورت و دست
برای تشخیص دقیق علت گزگز شدن دستان و صورت، پزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
معاینه فیزیکی و عصبی: برای بررسی رفلکس‌ها، حس و توانایی حرکتی
سوابق پزشکی و شرح‌حال: اطلاعات مربوط به بیماری‌های قبلی، داروها، سبک زندگی و...
آزمایش خون: برای بررسی اختلالات الکترولیتی، دیابت، کمبود ویتامین و...
الکترومیوگرافی: برای ارزیابی عملکرد عضلات و اعصاب
تست‌های تصویربرداری مثل MRI و CT اسکن: برای بررسی آسیب‌های ستون فقرات، مغز و اعصاب
آزمایش سرعت هدایت عصبی: برای ارزیابی سلامت اعصاب محیطی
بیوپسی و آزمایش بافت: در موارد خاص برای تشخیص قطعی
انتخاب روش بستگی به شرایط بیمار و نظر پزشک دارد. اما ترکیبی از روش‌های فوق معمولاً لازم است.
راهکارهای درمانی مختلف باتوجه‌به علت گزگز دست و صورت
بسته به دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت، روش‌های درمانی متفاوتی وجود دارد:
اگر به دلیل فشار اعصاب باشد، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، فیزیوتراپی و ورزش‌های کششی توصیه می‌شود.
در صورت بیماری خودایمنی، مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مثل کورتون، پلاسمافرزیس و ایمونوگلوبولین زیر نظر پزشک.
کنترل قند خون در دیابت، مصرف داروهای کاهنده قند و انسولین تزریقی برای جلوگیری از عوارض عصبی.
در نقرس، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و تغییر رژیم غذایی.
درمان کمبود ویتامین با مکمل‌های ویتامینی مناسب
در مسمومیت‌ها، قطع تماس با ماده سمی و درمان‌های پیشگیرانه
داروهای ضدتشنج و ضدافسردگی هم ممکن است در برخی موارد تجویز شود.
همواره توصیه می‌شود درمان بر اساس علت و تحت‌نظر پزشک انجام شود.
با درنظرگرفتن دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت چه داروهایی تجویز می‌شوند؟
بسته به علت ایجادکننده بی‌حسی دستان و صورت، داروهای متفاوتی تجویز می‌شود:
اگر به علت التهاب یا فشار بر روی اعصاب باشد، معمولاً داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک تجویز می‌شود.
در بیماری‌های خودایمن مثل مولتیپل اسکلروزیس، کورتیکواستروئیدها، اینترفرون بتا و پلاسمافرزیس تزریقی استفاده می‌شود.
در دیابت کنترل نشده، انسولین و داروهای کاهنده قند خون تجویز می‌گردد.
در نقرس، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و داروهای کاهنده اسیداوریک خون
در کمبود ویتامین، مکمل‌های ویتامینی مناسب
داروهای ضد صرع و ضدافسردگی نیز ممکن است بسته به شرایط تجویز شود.
توجه داشته باشید که همیشه باید تحت‌نظر پزشک درمان شوید و خودسرانه دارو مصرف نکنید.
آیا علت گزگز شدن دست و صورت کمبود ویتامین است؟
کمبود ویتامین می‌تواند یکی از علل ایجاد بی‌حسی دستان و صورت باشد، اما تنها عامل نیست.
کمبود برخی ویتامین‌ها مانند:
ویتامین B12
ویتامین B6
اسیدفولیک
می‌تواند منجر به آسیب عصبی شده و گزگز ایجاد کند.
اما علل دیگری مانند:
فشار بر روی اعصاب
بیماری‌های خودایمن و التهابی
دیابت
مسمومیت‌ها
آسیب‌های مکانیکی اعصاب
نیز می‌توانند باعث گزگز شوند.
بنابراین، نمی‌توان گفت کمبود ویتامین تنها عامل ایجادکننده گزگز است. تشخیص قطعی علت نیاز به معاینات و آزمایش‌های پزشکی دارد. در صورت کمبود ویتامین، مصرف مکمل‌های مناسب تحت‌نظر پزشک به بهبود کمک می‌کند.
آیا احتمال بروز سکته مغزی می‌تواند دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت باشد؟
بله احتمال سکته مغزی یکی از علل جدی بی‌حسی دستان و صورت محسوب می‌شود و باید بررسی شود.
گزگز ناگهانی و شدید در یک طرف بدن (معمولاً دست و صورت) می‌تواند از علائم اولیه سکته مغزی باشد.
دلایل احتمالی:
لخته‌شدن خون در عروق مغزی و ایجاد ایسکمی موضعی
خونریزی در مغز بر اثر پارگی رگ (سکته هموراژیک)
فشار بر روی اعصاب مغزی
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد.
لذا اگر گزگز به طور ناگهانی و محدود به یک طرف بدن اتفاق بیفتد، حتماً باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد تا علت آن بررسی و احتمال سکته مغزی رد شود.
ارتباط دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت با مشکلات قلبی عروقی
برخی علل بی‌حسی دستان و صورت می‌توانند با مشکلات قلبی عروقی ارتباط داشته باشند:
آترواسکلروز (تصلب شرائین): رسوب چربی و کلسترول بر روی دیواره شریان‌ها منجر به تنگ شدن و کاهش جریان خون می‌شود. این می‌تواند باعث کمبود اکسیژن‌رسانی به اعصاب و گزگز شود.
آمبولی (لخته خون): گرفتگی ناگهانی جریان خون به دلیل لخته می‌تواند موجب گزگز نواحی پایین‌تر از محل انسداد شود.
آریتمی قلبی: اختلال در ضربان قلب منجر به کاهش جریان خون و ایسکمی موقت می‌شود که با گزگز همراه است.
بیماری شریان کاروتید: تنگی شریان گردنی که خون‌رسانی به مغز را مختل می‌کند.
بنابراین، اگر گزگز با علائم قلبی همراه باشد یا سابقه بیماری‌های قلبی عروقی وجود داشته باشد، باید جدی گرفته شود و بررسی‌های لازم انجام گیرد.
مشکلات گردن به‌عنوان دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت
بله مشکلات گردن می‌تواند یکی از علل بی‌حسی دستان و صورت باشد.
دلایل احتمالی:
فتق دیسک: فشار بر روی ریشه‌های عصبی گردنی می‌تواند منجر به گزگز دست و بازو شود.
آرتریت گردن: التهاب مفاصل گردنی با فشار بر اعصاب، گزگز ایجاد می‌کند.
تنگی کانال نخاعی: فشار بر روی طناب نخاعی در ناحیه گردن منجر به بی‌حسی دستان و صورت می‌شود.
صدمات گردنی: آسیب‌دیدگی عصبی ناشی از حوادث و تصادفات
وضعیت نامناسب گردن در هنگام خواب
استرس و تنش عضلانی گردن
بنابراین، در صورت وجود گزگز، باید گردن نیز مورد معاینه قرار گیرد تا مشکلات احتمالی تشخیص داده شود.
چه زمانی دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت ناشی از مشکلات ستون فقرات است؟
مشکلات ستون فقرات می‌تواند در موارد زیر علت ایجاد گزگز در دست و صورت باشد:
فتق دیسک: فشار بر روی ریشه‌های عصبی نخاعی در ناحیه گردنی یا کمری
تنگی کانال نخاعی: فشار بر روی طناب نخاعی در نواحی مختلف ستون فقرات
آرتریت مفاصل فقرات: التهاب و تحریک ریشه‌های عصبی
صدمات ستون فقرات: آسیب‌دیدگی عصبی ناشی از حوادث و تصادفات
وضعیت نامناسب بدن در هنگام کار یا خواب
کمردرد مزمن
سابقه جراحی ستون فقرات
استئوآرتریت و پوکی‌استخوان
در صورت وجود گزگز باسابقه مشکلات ستون فقرات، حتماً باید موردبررسی و درمان قرار گیرد.
آیا بارداری می‌تواند دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت باشد؟
بله بی‌حسی دستان و صورت می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد.
علل احتمالی عبارت‌اند از:
فشار رحم باردار بر روی اعصاب و عروق خونی لگن و پاها که منجر به گزگز می‌شود.
افزایش حجم خون در بارداری ممکن است باعث تحریک اعصاب شود.
کمبود ویتامین B12 و اسیدفولیک در برخی از خانم‌های باردار
اختلالات خونی مانند کم‌خونی فقر آهن
مشکلات تیروئید مثل کم‌کاری تیروئید
ابتلا به دیابت بارداری
بهتر است در صورت بروز گزگز، مورد با پزشک بررسی شود تا علت آن مشخص و درمان مناسب انجام گیرد. معمولاً پس از زایمان گزگز برطرف می‌شود.
دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت در سالمندان
بی‌حسی دستان و صورت در سالمندان می‌تواند ناشی از علل زیر باشد:
آرتریت و تحلیل‌رفتن غضروف مفاصل
تنگی کانال نخاعی به دلیل فتق دیسک و آرتریت مفاصل
دیابت و آسیب اعصاب محیطی ناشی از قند خون بالا
کمبود ویتامین B12 به دلیل کاهش جذب روده‌ای
نوروپاتی محیطی ایدیوپاتیک به علت کهولت سن
بیماری‌های عروقی مغزی مانند آترواسکلروز و آمبولی
بیماری پارکینسون
سکته‌های مغزی قدیمی
مصرف داروهایی مانند استاتین‌ها
بنابراین، توصیه می‌شود سالمندانی که گزگز دارند مورد معاینه پزشکی قرار گیرند تا علت آن مشخص شود.
دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت در افراد دارای اضافه‌وزن
چند علت محتمل برای بی‌حسی دستان و صورت در افراد دارای اضافه‌وزن و چاقی وجود دارد:
فشار بر روی اعصاب و دیسک‌های گردنی و کمری در اثر وزن بیش از حد
افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در اثر چاقی و مقاومت به انسولین
apnea خواب و کمبود اکسیژن‌رسانی مطلوب به بدن و اعصاب
افزایش التهاب و فشار بر روی مفاصل و تحریک اعصاب
احتمال کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها
اختلال در گردش خون مطلوب در اندام‌ها
توصیه می‌شود در صورت گزگز و اضافه‌وزن، رژیم غذایی، کنترل قند و فشارخون و وضعیت اعصاب موردبررسی قرار گیرد.
آیا گزگز دست و صورت یک وضعیت دائمی است؟
خیر، بی‌حسی دستان و صورت لزوماً یک وضعیت دائمی نیست و در بسیاری از موارد قابل‌درمان است.
گزگز می‌تواند ناشی از علل حاد و موقتی مثل التهاب اعصاب، فشار روی اعصاب، کمبود موقت ویتامین و یا علل مزمن‌تری مثل بیماری‌های خودایمن، دیابت، آسیب‌های اعصاب و... باشد.
در موارد حاد و موقتی، با درمان علت اصلی معمولاً گزگز برطرف می‌شود.
در علل مزمن نیز اگرچه گزگز ممکن است به طور کامل از بین نرود اما با کنترل و درمان بیماری زمینه‌ای می‌توان آن را بهبود بخشید.
پس با تشخیص صحیح علت و درمان مناسب، می‌توان انتظار بهبودی گزگز را داشت. البته پیگیری مرتب درمان حائز اهمیت است.
ورزش‌های مفید باتوجه‌به علت گزگز دست و صورت
بسته به دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت، ورزش‌های خاصی توصیه می‌شود:
در فشار اعصاب، ورزش‌های کششی مثل یوگا و شنا برای آرامش عضلات توصیه می‌شود.
در مشکلات گردنی و کمر، ورزش‌هایی مثل شنا، یوگا و پیلاتس برای افزایش انعطاف‌پذیری مفید است.
در دیابت، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری برای بهبود گردش خون توصیه می‌شود.
در آرتریت، شنا و تمرینات کششی آرام برای مفاصل مفید است.
در کمبود ویتامین، ورزش‌های هوازی مثل دویدن و شنا برای تقویت عضلات توصیه می‌شود.
ورزش‌های تعادلی مثل تای چی نیز برای تمام موارد مفید است.
انتخاب ورزش باید با تأیید پزشک و متناسب با وضعیت فرد باشد.
درمان خانگی باتوجه‌به علت گزگز دست و صورت
برخی روش‌های درمان خانگی می‌تواند بسته به دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت مفید باشد:
در صورت التهاب اعصاب، استراحت‌کردن، استفاده از کمپرس گرم و ماساژ ملایم می‌تواند مفید باشد.
در مشکلات گردنی و کمر، حرکات کششی و گرمادرمانی توصیه می‌شود.
در دیابت کنترل قند خون با رژیم غذایی و ورزش خانگی ضروری است.
در آرتریت مفصلی، استراحت و اجتناب از فعالیت‌های سنگین کمک‌کننده است.
مکمل‌های ویتامینی در صورت کمبود، باید با تجویز پزشک مصرف شود.
کاهش استرس و انجام تمرینات تنفسی و مدیتیشن نیز مؤثر است.
اما همواره باید نظر پزشک در خصوص درمان‌های خانگی لحاظ شود.
چه مدت‌زمان لازم است تا باتوجه‌به دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت بهبودی ایجاد شود؟
مدت‌زمان لازم برای بهبود بی‌حسی دستان و صورت بستگی به علت آن دارد:
اگر به دلیل التهاب موقت اعصاب باشد، معمولاً ظرف چند روز تا 2 هفته با درمان‌های ضدالتهابی برطرف می‌شود.
در مشکلات مکانیکی مثل فتق دیسک یا آرتریت، ممکن است تا چندین ماه طول بکشد تا با فیزیوتراپی و داروها بهبود یابد.
در بیماری‌هایی مثل دیابت و اماس، کنترل علائم ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد و نیاز به درمان مداوم دارد.
در صدمات اعصاب، ممکن است بهبودی چندین ماه یا حتی سال طول بکشد.
در مواردی که آسیب اعصاب دائمی باشد، گزگز ممکن است برطرف نشود.
بنابراین، بستگی به‌شدت و نوع علت دارد اما معمولاً نیاز به صبر و پیگیری درمان است. مشورت با پزشک ضروری است.
پرسش‌های متداول دررابطه‌با علت مورمورشدن صورت و دست
دررابطه‌با دلیل گزگز کردن دست‌ها و صورت، پرسش‌های متداول زیر وجود دارد:
سؤال: آیا بی‌حسی دستان و صورت همیشه جدی است؟
جواب: نه، گاهی اوقات ممکن است علل ساده‌ای مثل التهاب موقت، فشار اعصاب یا کمبود ویتامین داشته باشد. اما اگر طولانی یا شدید باشد، نیاز به بررسی جدی‌تر دارد.
سؤال: آیا می‌توان بدون مراجعه به پزشک آن را درمان کرد؟
جواب: خیر، تشخیص و درمان باید توسط پزشک انجام شود. ممکن است نیاز به آزمایش یا تصویربرداری باشد.
سؤال: آیا قطع اعصاب می‌تواند علت آن باشد؟
جواب: بله، آسیب و فشار بر روی اعصاب محیطی می‌تواند علت اصلی گزگز باشد.
سؤال: آیا گزگز می‌تواند نشانه سکته مغزی باشد؟
جواب: بله، اگر گزگز ناگهانی و در یک طرف بدن رخ دهد می‌تواند هشداری برای سکته مغزی باشد و نیاز به بررسی فوری دارد.
سؤال: چقدر طول می‌کشد تا گزگز برطرف شود؟
جواب: بستگی به علت آن دارد. از چند روز تا چندین ماه متغیر است. با پزشک مشورت کنید.
سخن پایانی
مطالب ارائه شده در این مطلب تنها باهدف آشنایی اجمالی با علت گزگز دست و صورت بود. تصور کنید هر روز با سوزن‌هایی نامرئی در پوستتان زندگی کنید؛ بی‌حسی دستان و صورت فقط یک ناراحتی ساده نیست، بلکه می‌تواند زنگ خطر بیماری‌های جدی مانند دیابت، اماس، یا حتی سکته باشد! هر ثانیه تأخیر، ممکن است عصب‌هایتان را نابود کند. آیا می‌خواهید صبر کنید تا دیگر دیر شود؟
تأکید می‌شود که تشخیص و درمان و علت گزگز شدن دست و صورت باید حتماً با معاینه پزشک و آزمایش‌های لازم صورت گیرد. هرگونه خوددرمانی می‌تواند منجر به تشدید علائم یا بروز عوارض شود، لذا توصیه می‌شود همواره نظر متخصص مربوطه را جویا شوید.
کلینیک ما با متخصصان باتجربه، دقیق‌ترین تشخیص و درمان را به شما ارائه می‌دهد. همین امروز اقدام کنید—قبل از آنکه گزگز به فلج تبدیل شود! فرصت را از دست ندهید؛ سلامت شما ارزش یک تماس را دارد. همین حالا به ما مراجعه کنید!