علت گزگز کردن دست چیست؟
گزگز کردن دست یکی از شکایات رایج در بین بسیاری از افراد است. گزگز کردن به معنای احساس سوزش، خارش، سرخی، تورم، درد یا بی‌حسی در دست یا قسمت‌هایی از آن است. در این مقاله، قصد داریم به شما کمک کنیم تا علت و دلیل گزگز کردن دست خود را بفهمید و راه‌حل‌های مناسب را برای درمان و پیشگیری از آن بشناسید. همچنین در ادامه به سوال برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟
آنچه در این مقاله می خوانید:
تعریف، علائم و عوارض گزگز کردن دست
سوزش کف دست چیست؟ سوزش دست حالتی است که در آن شخص احساس سوزش، خارش، سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در یک یا هر دو دست خود می‌کند. این حالت به‌صورت موقت یا مزمن در نواحی مختلف دست مانند انگشتان، کف دست، پشت‌دست یا مچ دست رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند با درد، ضعف، کاهش حساسیت یا تغییر رنگ پوست همراه باشد.
علائم گزگز کردن دست
برای تشخیص علت سوزش و گزگز دست باید ابتدا با علائم آن آشنا شویم. علائم گزگز کردن دست بستگی به علت گزگز کف دست دارد. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از:
-
♦ احساس سوزش، خارش، سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در یک یا هر دو دست
-
♦ احساس درد، ضعف، کاهش قدرت فشار یا توانایی انجام کارهای روزمره با دست
-
♦ احساس سرگیجه، تعادل نامطبوع، تغییرات بینایی یا شنوایی
-
♦ احساس تپش قلب، تنگی نفس، تهوع یا استفراغ
-
♦ احساس خستگی، کم‌حافظگی، افسردگی یا بروز تغییرات شخصیت
-
♦ عوارض سوزش دست
گزگز کردن دست نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند دیابت، سکته مغزی، سرطان یا ام اس باشد. این بیماری‌ها می‌توانند باعث آسیب به عصب‌های دست و در نتیجه گزگز کف دست شوند. عوارض گزگز کردن می‌توانند جدی باشند. برخی از عوارض عبارت‌اند از:
-
♦ افتادن یا ضربه خوردن: خارش و گزگزکردن کف دست ممکن است باعث کاهش حساسیت، تعادل و قدرت دست شود. این موضوع باعث افتادن یا ضربه خوردن به سر یا بدن می‌شود. این افتادن یا ضربه خوردن می‌تواند موجب آسیب به استخوان‌ها، عضلات، مفاصل، پوست یا اعضای حساس شود.
-
♦ کاهش کارایی: سوزش دست می‌تواند باعث کاهش کارایی در خانه، محل کار، مدرسه یا فعالیت‌های تفریحی شود. این موضوع کاهش اعتمادبه‌نفس، رضایت شغلی، عملکرد تحصیلی یا کیفیت زندگی را به دنبال دارد.
-
♦ بروز بیماری‌های جدید: گزگز کردن دست ممکن است نشانه‌ای از بروز بیماری‌های جدید باشد. برخی از بیماری‌های جدید که با گزگز کردن دست همراه هستند.
-
♦ نوروپاتی دوران: نوروپاتی دوران یک اختلال عصبی است که در آن عصب‌های حساس به درد، دما، فشار یا لمس آسیب می‌بینند. این آسیب به دلایل مختلف از جمله دیابت، سکته مغزی، سرطان یا ام اس ایجاد می‌شود. این بیماری آسیب به عصب‌های دست و در نتیجه گزگز کردن دست را به همراه دارد. همچنین باعث کاهش توانایی درمان زخم‌ها، افزایش خطر عفونت، کاهش توانایی حرکت یا تغییرات شدید در وضعیت جسمانی و روحی می‌شوند.
علل شایع وزوزکردن دست
گزگز کردن دست نشانه‌ی چیست؟ می‌توان گفت وزوزشدن دست به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. در این بخش به بررسی علل شایع و نحوه اثر آن‌ها بر روی بافت‌های عصبی می‌پردازیم. برخی از علل شایع عبارت‌اند از:
-
♦ فشار یا آسیب به عصب‌های دست: اگر شما دست خود را در یک وضعیت نامناسب یا ثابت نگه دارید، مثلاً زمان خواب، ممکن است با فشرده‌شدن عصب‌های دست منجر به گزگز کردن شوند. همچنین، آسیب به عصب‌های دست ناشی از سانحه، جراحت، سوختگی یا بریدگی باعث این مشکل می‌شوند. فشار یا آسیب به عصب‌های دست کاهش حساسیت، تغذیه و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های عصبی را به همراه دارد. در نتیجه، سلول‌های عصبی ممکن است کار خود را به‌درستی انجام ندهند و احساسات نامطبوع را به مغز منتقل کنند.
-
♦ اختلالات عصبی: برخی از بیماری‌های عصبی مانند دیابت، سکته مغزی، سرطان، ام اس یا نوروپاتی دوران می‌توانند باعث آسیب به عصب‌های دست و در نتیجه دلیل قرمزشدن و وزوز کف دست باشند. این بیماری‌ها ممکن است باعث کاهش تغذیه و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های عصبی شود. در نتیجه، سلول‌های عصبی کار خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند و احساسات ناخوشایند را به مغز منتقل می‌کنند.
-
♦ کمبود ویتامین: برخی از ویتامین‌ها مانند ویتامین B12، ویتامین E و ویتامین C برای سلامت عصب‌ها ضروری هستند. کمبود این ویتامین‌ها باعث کاهش تولید گلبول‌های قرمز، تقویت سلول‌های عصبی و حفظ سلامت مغز می‌شود. به‌علاوه کاهش تغذیه و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های عصبی را به دنبال دارد. در نتیجه، سلول‌های عصبی ممکن است کار خود را به‌درستی انجام ندهند. همچنین ممکن است باعث خستگی، ضعف، بروز تغییرات شخصیت یا کمبود حافظه شوند.
-
♦ سندرم کارپال تونل: سندرم کارپال تونل حالتی است که در آن به عصب مچ دست (median nerve) فشار وارد شده و آسیب می‌بیند. این فشار به دلایل مختلف از جمله تکرار حرکات دست، بارداری، رماتیسم، تروما یا تومور ایجاد می‌شود. سندرم کارپال تونل می‌تواند با سوزش دست، بی‌حسی، درد، ضعف یا کاهش توانایی انجام کارهای روزمره همراه باشد. همچنین می‌تواند باعث کاهش تعادل و سرگیجه شود.
روش‌های تشخیص سوزش دست
برای تشخیص گزگز کردن دست، لازم است از روش‌های پزشکی و آزمایشگاهی استفاده کنید. در این بخش، به نحوه تشخیص سوزش کردن دست با استفاده از این روش‌ها پرداخته و نکات مهم را بیان می‌کنیم. برخی از روش‌های تشخیص عبارت‌اند از:
-
♦ معاینه فیزیکی: در این روش، پزشک برای اینکه به دلیل گزگز و خارش¬داشتن دست پی ببرد به معاینه دست می‌پردازد. سپس به حساسیت، قدرت، حرکت، رنگ و شکل آن توجه می‌کند. پزشک همچنین ممکن است به علائم دیگر در بدن شما مانند ضربان قلب، فشارخون، چشم‌ها یا گوش‌ها دقت کند. معاینه فیزیکی می‌تواند به پزشک کمک کند تا دلیل وزوزکردن دست را تشخیص دهد یا برخی از علل را حذف کند.
-
♦ تست‌های عصب‌شناسی: در این روش، پزشک به بررسی عملکرد عصب‌های دست شما می‌پردازد تا علت سرگیجه و گزگز دست را تعیین کند. سپس به‌سرعت، شدت و نحوه انتقال پیام‌های حسی و حرکتی آن‌ها توجه می‌کند. برخی از تست‌های عصب‌شناسی عبارت‌اند از:
-
♦ الکترونوروگرافی (ENG): در این آزمایش، پزشک با استفاده از الکترودهای چسبانده شده به پوست دست، جرقه‌های الکتریکی را به عصب‌های دست اعمال کرده و سرعت و شدت انتقال پیام‌های حسی و حرکتی آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این تست می‌تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد که عصب‌های دست چگونه کار می‌کنند و آیا آسیب‌دیده‌اند یا خیر.
-
♦ بیوپسی عصب: پزشک برای اینکه دلیل سوزش کف دست را تشخیص دهد از این روش استفاده می‌کند. با استفاده از سوزن، نمونه‌ای از بافت عصب دست را برداشته و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین به پزشک کمک می‌کند تا بفهمد که عصب‌های دست چه ساختار و وضعیتی دارند و آیا علائم التهاب، آسیب یا بیماری دارند یا خیر.
-
♦ آزمایش خون: آزمایش خون به پزشک کمک می‌کند تا دلیل گزگز دست را تعیین کند. در این روش، پزشک با استفاده از سوزن، نمونه‌ای از خون را برداشته و در آزمایشگاه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد. آزمایش خون به پزشک به تشخیص اینکه آیا مبتلا به بیماری‌های خاصی مانند دیابت، کمبود ویتامین، عفونت یا سرطان هستید یا خیر کمک می‌کند. همچنین، آزمایش خون سطح قند، هموگلوبین، آلبومین یا آنتی‌بادی‌های خون شما را می‌سنجد.
روش‌های درمان گزگز کردن دست
کف دست وزوز میکنه حال برای گزگز دست چه باید کرد؟ این سوالی است که ممکن است با آن مواجه شده باشید. برای درمان گزگز کردن دست، می‌توانید از روش‌های دارویی و غیردارویی استفاده کنید. در این قسمت، به نحوه درمان با استفاده از این روش‌ها پرداخته و مزایا و معایب آن‌ها را مقایسه می‌کنیم. برخی از روش‌های درمان عبارت‌اند از:
ماساژ یک روش غیردارویی است که با استفاده از فشار، حرکت و اصطکاک بر روی بافت‌های نرم بدن، به تسکین گزگز کردن کمک می‌کند. ماساژ ممکن است باعث افزایش خون‌رسانی، تقویت عضلات، کاهش التهاب و تحریک آندورفین‌ها شود. همچنین می‌تواند به‌صورت خانگی یا توسط یک متخصص انجام شود. ماساژ دارای مزایایی مانند سادگی، ارزان و کم‌خطر بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از نیاز به زمان، تکرار و صبر، عدم تأثیر بلندمدت و عدم مناسب‌بودن برای برخی از شرایط پزشکی.
ورزش روشی غیردارویی است که با استفاده از حرکت منظم و هدفمند بدن، به درمان کمک می‌کند. به‌علاوه ممکن است باعث افزایش خون‌رسانی، تقویت عضلات، کاهش فشار عصب‌ها، بهبود تعادل و تحریک آندورفین¬ها شود. ورزش ممکن است به‌صورت خانگی یا توسط یک مربی انجام شود. ورزش دارای مزایایی مانند سلامت جسمانی و روحی، پیشگیری از بروز بیماری‌ها و کاهش استرس است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از نیاز به زمان، تلاش، تجهیزات و رعایت اصول ایمنی.
آب گرم یک روش غیردارویی است که با استفاده از حمام، شیرجه، پد گرم یا بطری آب گرم، به تسکین سوزش دست کمک می‌کند. آب گرم ممکن است باعث افزایش خون‌رسانی، کاهش التهاب، رفع اسپاسم عضلانی و تحریک اندورفین‌ها شود. آب گرم ممکن است به‌صورت خانگی یا توسط یک متخصص انجام شود. آب گرم دارای مزایایی مانند سادگی، ارزان‌بودن و راحت بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از عدم تأثیر بلندمدت، خطر سوختگی، عفونت یا تحریک پوست و عدم مناسب‌بودن برای برخی از شرایط پزشکی.
بسته سرد یک روش غیردارویی برای پیداکردن دلیل گزگز کف دست است. با استفاده از یخ، پد سرد یا پلاستیک حاوی مایع سرد، به درمان کمک می‌کند. بسته سرد باعث کاهش خون‌رسانی، کاهش التهاب، رفع اسپاسم عضلانی و تحریک آندورفین‌ها می‌شود. همچنین می‌تواند به‌صورت خانگی یا توسط یک متخصص انجام شود. به‌علاوه دارای مزایایی مانند سادگی، ارزان و راحت بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از عدم تأثیر بلندمدت، خطر سرماخوردگی، عفونت یا تحریک پوست و عدم مناسب‌بودن برای برخی از شرایط پزشکی.
روشی دارویی است که با استفاده از قرص، شربت، ژل یا تزریق، به کاهش التهاب و درد ناشی از گزگز کردن دست کمک می‌کند. این داروها می‌توانند باعث کاهش تولید پروستاگلاندین ها شوند که مواد شیمیایی هستند و موجب التهاب و درد می‌شوند. همچنین می‌تواند به‌صورت خوددرمانی یا با نسخه پزشک مصرف شود. به‌علاوه دارای مزایایی مانند اثر سریع، قابل‌دسترس و رایج بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از خطر عوارض جانبی مانند سوءهاضمه، خونریزی، آلرژی یا آسیب به کبد و کلیه.
یک روش دارویی است که با استفاده از قرص، شربت یا تزریق، به کنترل فعالیت غیرطبیعی سلول‌های عصبی کمک می‌کند. به‌علاوه ممکن است باعث کاهش انتقال پیام‌های حسی و حرکتی ناخواسته شود. همچنین به‌صورت خوددرمانی یا با نسخه پزشک مصرف می‌شود. دارای مزایایی مانند اثر قوی، قابل‌دسترس و رایج بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از خطر عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، سردرد، تهوع، افسردگی یا آسیب به کبد و کلیه.
یک روش دارویی است که با استفاده از قرص، شربت یا تزریق، به تنظیم سطح سروتونین و نوراپینفرین در مغز کمک می‌کند. این دو ماده شیمیایی برای انتقال پیام‌های خوشحالی و آرامش به مغز مسئول هستند. به‌علاوه ممکن است باعث کاهش درد، التهاب و سوزش دست شود. می‌تواند به‌صورت خوددرمانی یا با نسخه پزشک مصرف شود. همچنین دارای مزایایی مانند اثر قوی، قابل‌دسترس و رایج بودن است. اما برخی از معایب آن عبارت‌اند از خطر عوارض جانبی مانند خستگی، خشک‌شدن دهان، اختلالات جنسی، افزایش وزن یا خطر خودکشی.
گزگز کردن می‌تواند نشانه بسیاری از شرایط مختلف باشد که برخی از آن‌ها نیاز به درمان جراحی دارند. برای مثال، اگر به دلیل گیرافتادگی عصب در مچ دست یا سندرم تونل کارپال باشد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که با جراحی عصب را آزاد کند. این جراحی معمولاً با بی‌حسی موضعی و چندبرش کوچک انجام می‌شود. بعضی‌اوقات، علت وزوزکردن دست می‌تواند به دلیل وجود کیست یا تومور در نزدیکی عصب باشد. در این صورت، پزشک ممکن است نیاز داشته باشد که با جراحی، کیست یا تومور را بردارد. این جراحی معمولاً با بی‌حسی کلی و باز کردن قسمت مبتلا انجام می‌شود.
گاهی نوروپاتی محیطی یا آسیب عصب محیطی نیز منجر به گزگز کردن دست می‌شود. این شرایط ممکن است به دلایل مختلف از جمله دیابت، الکل، سموم، عفونت، کمبود ویتامین و… رخ دهند. در بعضی از موارد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که با جراحی عصب را تعمیر یا تغذیه کند. این جراحی معمولاً با برش قسمت آسیب‌دیده عصب و جایگزین‌کردن آن با قسمت سالم عصب یا بافت دارای خون‌رسانی خوب انجام می‌شود.
البته، جراحی فقط گزینه آخر در درمان است و فقط در صورت عدم جوابگوئی روش‌های داروئی و غیردارویی به کار می‌رود. پس قبل از هر تصمیم جراحی، لازم است که علت گزگز دست را به طور دقیق تشخیص داده و روش‌های درمان مناسب را امتحان کرده باشید.
روش‌های پیشگیری از گزگز دست
تا اینجای مقاله به تعیین دلیل وزوز یک انگشت دست با روش‌های مختلف آشنا شدید. حال بهتر است با روش‌های پیشگیری را نیز فراگیرید. سوزش دست یک حالت ناخوشایند است که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی از عوامل شامل خشکی پوست، آلرژی، عفونت، سوختگی، زخم، اگزما، سرما یا گرما، تحریک شیمیایی یا فیزیکی و بیماری‌های پوستی هستند. برای پیشگیری از گزگز کردن دست، روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
-
♦ استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوست: برای جلوگیری از خشک‌شدن پوست دست‌ها، می‌توانید از کرم‌ها، لوسیون‌ها یا روغن‌های مرطوب‌کننده استفاده کنید. این محصولات باعث تأمین رطوبت لازم برای پوست می‌شوند و از تحریک و التهاب آن جلوگیری می‌کنند. بهتر است از محصولات طبیعی و بدون عطر و رنگ استفاده کنید.
-
♦ حفظ بهداشت پوست: برای پیشگیری از عفونت و التهاب پوست دست‌ها، لازم است به بهداشت آن توجه کافی داشته باشید. شستشوی منظم دست‌ها با آب و صابون ملایم، خشک‌کردن آن‌ها با حوله نرم و تمیز، جلوگیری از خارش یا خراشیدن پوست زخم شده و استفاده از داروهای ضدعفونی‌کننده در صورت لزوم، از راه‌های حفظ بهداشت پوست هستند.
-
♦ پوشیدن دستکش مناسب: برای محافظت از پوست دست‌ها در برابر عوامل محیطی مختلف، مانند سرما یا گرما، شعله آتش یا شعاع خورشید، تحریک شیمیایی یا فیزیکی و… می‌توانید از دستکش مناسب استفاده کنید. دستکش‌های نخی، پشمی، لاتکس، نایلون، چرم و … بسته به نوع فعالیت و شرایط محیط قابل‌استفاده هستند. البته باید توجه داشت که بعضی از دستکش‌ها باعث حساس شدن یا حساسیت پوست می‌شوند، بنابراین در صورت حس ناراحتی یا سوزش دست، باید دستکش را عوض کرد.
-
♦ اتخاذ سبک زندگی سالم: سبک زندگی سالم نیز می‌تواند در پیشگیری از گزگز کردن دست مؤثر باشد. برخی از عادات سالم مانند خوردن غذاهای مغذی و متنوع، مصرف آب کافی، ورزش منظم، استراحت کافی، کاهش استرس و دوری از سیگار و الکل، می‌توانند به بهبود سلامت پوست و کاهش التهاب و تحریک آن کمک کنند.
این روش‌ها برای پیشگیری از گزگز کردن دست مفید هستند، اما درصورتی‌که شدید باشد یا با علائم دیگری همراه شود، مانند قرمزی، تورم، خارش، درد، ترک‌خوردگی، خونریزی، تغییر رنگ یا بافت پوست باید به پزشک مراجعه کرد. گاهی اوقات ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر باشد، مانند دیابت، سلولیت، سوریاسیس، زونا، عصب سیاتیک و… در این موارد لازم است درمان مناسب انجام شود.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی علل، عوامل مؤثر و روش‌های پیشگیری از گزگز کردن پوست دست پرداختیم. نشان دادیم که گزگز پوست دست ممکن است ناشی از خشکی پوست، آلرژی، عفونت، سوختگی، زخم، اگزما، سرما یا گرما، تحریک شیمیایی یا فیزیکی و بیماری‌های پوستی باشد.
همچنین روش‌های مختلفی را برای جلوگیری از گزگز کردن دست ارائه دادیم، از جمله استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوست، حفظ بهداشت پوست، پوشیدن دستکش مناسب و اتخاذ سبک زندگی سالم. ما بر این باور هستیم که با رعایت این روش‌ها، می‌توان به‌حداقل‌رساندن گزگز کردن و بهبود کیفیت زندگی کمک کرد. البته در صورت بروز علائم شدید یا مزمن باید به پزشک مراجعه شود و درمان مناسب را دریافت کرد.