فیزیوتراپی انگشت دست: 7 تا از حساس‌ترین هشدارهای درمانی
شاید فکر کنید یک انگشت آسیب دیده چیز مهمی نیست... اما فقط تا زمانی که نتوانی خودکار دستت بگیری، بند کفشت را ببندی، دکمۀ پیراهنت را ببندی، یا گوشی‌ات را برداری! آسیب‌های ظاهراً ساده مانند: دررفتگی، شکستگی، یا حتی جراحی کوچک روی انگشت، اگر بدون فیزیوتراپی رها شوند، عواقبی جبران‌ناپذیر دارند: خشکی مفصل دائمی، محدودیت حرکت، تغییر شکل انگشت، و حتی از کار افتادگی کامل آن.
فیزیوتراپی انگشت دست تنها یک تمرین ساده نیست؛ یک ضرورت جدی برای نجات عملکرد طبیعی دستان توست. هر روز تأخیر در شروع فیزیوتراپی یعنی یک قدم به سمت ناتوانی! در این مطلب، دقیقاً خواهی دانست چرا، چه وقت و چگونه باید فیزیوتراپی را شروع کنی تا انگشتت، دوباره مثل قبل، فرمانبردار تو باشد... نه یک زائدۀ بی‌حرکت و دردناک! همچنین به شما می‌گوییم که
برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم. وقت زیادی نداری...
آنچه در این مقاله می خوانید:
دستگاه فیزیوتراپی انگشتان دست
دست از بخش‌های مختلفی همچون بازو، مچ، ساعد و انگشتان تشکیل شده است. انگشتان دست در انجام کارهای روزمره نقش مهمی ایفا می‌کنند. این بخش‌های ظریف آناتومی پیچیده‌ای دارند و از بافت‌های مختلفی مانند اعصاب، تاندون‌ها و عضلات تشکیل شده‌اند. آسیب دیدن کوچک‌ترین قسمت از انگشت، عملکرد کل انگشت و حتی دست را مختل می‌کند. آسیب‌های عضله‌ای و شکستگی‌ها از جمله مشکلات شایع در انگشتان دست به شمار می‌روند.
در صورتی که یکی از پنج انگشت دچار مشکلی مانند شکستگی شود، فرد در انجام ساده‌ترین کارهای روزمره مانند پوشیدن لباس، غذا خوردن یا برداشتن اشیاء دچار اختلال جدی خواهد شد. برای بازگرداندن عملکرد طبیعی انگشتان، فیزیوتراپی انگشتان دست راه‌حلی علمی و موثر است. فیزیوتراپی نوعی توانبخشی هدفمند است که توسط متخصصان طب فیزیکی انجام می‌شود. افرادی که در حرکت دادن انگشتان یا استفاده روزمره از آن‌ها دچار محدودیت هستند، با فیزیوتراپی به بهبودی دست پیدا می‌کنند. فیزیوتراپیست بر اساس نوع آسیب و میزان درگیری، از روش‌های مختلفی برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت عملکرد طبیعی انگشتان بهره می‌گیرد. با انجام به‌موقع فیزیوتراپی، احتمال ایجاد عوارض ثانویه یا مزمن کاهش می‌یابد و عملکرد حرکتی به‌صورت تدریجی بازیابی می‌شود.
تعداد جلسات مورد نیاز برای فیزیوتراپی انگشتان دست توسط پزشک و با توجه به شدت آسیب تعیین می‌شود. معمولاً بین ۵ تا ۱۵ جلسه فیزیوتراپی برای یک دوره درمان در نظر گرفته می‌شود که در فاصله‌های ۲ تا ۳ بار در هفته انجام می‌گیرد. طول مدت درمان بستگی به نوع و شدت آسیب دارد؛ به عنوان مثال، آسیب به عصب انگشتان نیازمند دوره درمانی طولانی‌تری نسبت به سایر مشکلات است. در موارد شکستگی استخوان‌های انگشت، زمان درمان تا بازیابی کامل دامنه حرکتی متفاوت است و بسته به نوع شکستگی و محل درگیری تعیین می‌شود. هر جلسه فیزیوتراپی معمولاً بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه زمان می‌برد و شامل تمرینات دستی، ابزارهای درمانی و تکنیک‌های تخصصی برای بازسازی عملکرد است.
در بسیاری از جلسات فیزیوتراپی عصب دست، علاوه بر تمرینات دستی، از دستگاه‌های تخصصی نیز استفاده می‌شود که روند بهبود را تسریع می‌کنند. این دستگاه‌ها شامل: الکتروتراپی (TENS)، اولتراسوند، لیزر کم‌توان و دستگاه‌های تمرینی مکانیکی هستند. الکتروتراپی با تحریک الکتریکی عضلات و اعصاب به کاهش درد و بازگشت حس کمک می‌کند، در حالی که اولتراسوند با امواج فراصوتی عمیق، التهاب را کاهش می‌دهد. دستگاه‌های حرارتی و کششی نیز برای افزایش دامنه حرکتی و تقویت مفاصل ریز انگشتان به کار می‌روند. استفاده از این تجهیزات، زیر نظر فیزیوتراپیست، به‌ویژه برای بیمارانی که آسیب شدید یا محدودیت حرکتی قابل توجه دارند، بسیار مؤثر است و بازتوانی را تا چندین برابر سریع‌تر و بدون عارضه پیش می‌برد. این فناوری‌ها گامی بزرگ در درمان اصولی و مدرن مشکلات انگشت دست به‌شمار می‌روند.
علائم انگشت آسیب دیده دست چیست؟
افراد زمانی برای فیزیوتراپی انگشتان دست مراجعه می‌کنند که انگشتان دچار آسیب دیدگی شده باشند. در صورت بروز آسیب، بدن علائمی را از خود نشان می‌دهد:
-
درد در یک یا چند انگشت
-
تورم انگشت
-
احساس گزگز یا بی‌حسی در انگشت
-
قفل شدن انگشتان
-
وجود مشکل در گرفتن اجسام
-
برجسته شدن مفاصل انگشت
-
احساس گرفتگی در انگشتان
-
شنیدن صدای تق‌تق از انگشتان
-
آرتروز
-
شکستگی انگشت
-
دررفتگی انگشت
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، ابتدا باید برای تشخیص و بررسی دقیق به پزشک متخصص مراجعه کنید. پس از معاینه و در صورت تجویز، روند درمان و توانبخشی با فیزیوتراپی آغاز خواهد شد. رسیدگی به موقع به این علائم از آسیب‌های شدیدتر و ماندگار جلوگیری می‌کند.
برای چه مشکلاتی می‌توان فیزیوتراپی انگشتان را انجام داد؟
افرادی که انگشتان‌شان در نواحی مختلف ازجمله ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، مفاصل و رباط‌ها دچار مشکل شده‌اند، گزینه مناسبی برای انجام فیزیوتراپی به شمار می‌روند. در صورتی که هر یک از مشکلات زیر در عملکرد طبیعی انگشتان اختلال ایجاد کرده باشد، فیزیوتراپی نقش مؤثری در روند بهبودی ایفا می‌کند:
-
شکستگی‌های استخوان انگشتان
-
دررفتگی‌های انگشت
-
خشکی و اسپاسم عضلات
-
تاندونیت
-
جراحات رباطی مانند آسیب به شست اسکی‌باز
-
آرتروز
-
انگشت ماشه‌ای
-
بیماری‌های روماتیسمی
-
آسیب به بافت‌های همبند
-
صدمات تروماتیک مانند پارگی یا قطع تاندون
-
سندروم تونل کارپال
-
سندروم تونل کاردیا
-
انگشت چکشی
-
اختلالات رینود
-
فلج موقتی انگشتان
-
نقص‌های مادرزادی در ساختار انگشتان
-
تعویض مفصل
-
قطع عضو و پیوند انگشت
-
عفونت‌های مفصلی یا بافتی
-
سوختگی و آسیب‌های پوستی در ناحیه انگشتان
در صورت بروز هریک از این شرایط، مراجعه به پزشک متخصص و آغاز به‌موقع فیزیوتراپی، از پیشرفت اختلال و بروز ناتوانی‌های حرکتی جلوگیری می‌کند.
فیزیوتراپی یک روش درمانی غیرتهاجمی است که برای طیف وسیعی از مشکلات دست، موثر است. از جمله مزایای فیزیوتراپی انگشتان دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
افزایش سرعت بهبودی پس از انجام عمل جراحی (بهبود عملکرد، جلوگیری از عفونت، کاهش تورم و درد و غیره)
-
تسکین و کاهش درد انگشتان
-
بازگشت حس یه انگشتان پس از آسیب عصبی
-
بهبود قدرت انگشتان دست
-
بالا رفتن دامنه حرکتی انگشتان دست
-
بهبود کیفیت زندگی (انجام کارهای روزمره همچون کار، ورزش و تفریحات)
تعرفه و هزینه‌های فیزیوتراپی، توسط وزارت بهداشت تعیین می‌شود و بسته به خدمات کلینیک‌های مختلف و تعداد جلسات مورد نیاز بیمار، متفاوت است. خوشبختانه فیزیوتراپی تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار دارد.
روند کلی درمان در فیزیوتراپی انگشتان دست
امروزه مشکلات اسکلتی به شدت شایع شده و افراد در هر سنی با آن‌ها درگیر هستند. انگشتان دست نیز از این قاعده مستثنی نیستند و به راحتی با درد و محدودیت حرکتی مواجه می‌شوند. ما در طول روز برای انجام کارهای مختلف، به طور مداوم از انگشتان خود استفاده می‌کنیم، بنابراین طبیعی است که فشارهای پی‌درپی، آسیب‌هایی در این ناحیه ایجاد کنند. برخی دردهای گذرا در انگشتان جدی نیستند و خودبه‌خود رفع می‌شوند، اما در مواردی مانند: کبودی، آسیب عضلانی، شکستگی یا اختلالات مفصلی، مداخلات درمانی چون فیزیوتراپی ضروری است. هدف فیزیوتراپی، بازیابی عملکرد و حرکت کامل انگشتان و جلوگیری از عوارض بیشتر است.
در جلسه اول فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست اطلاعاتی در مورد علائم، سوابق بیماری، نحوۀ آسیب و حتی شغل شما جمع‌آوری می‌کند تا برنامه‌ای دقیق و شخصی‌سازی شده طراحی کند. برخی پزشکان نیز چند جلسه فیزیوتراپی را برای تسریع روند درمان تجویز می‌کنند. پس از بررسی شرایط، درمان مناسب انتخاب و اجرای تمرینات آغاز می‌شود.
در کلینیک‌های تخصصی فیزیوتراپی، با انواع دستگاه‌ها و روش‌های نوین درمانی روبه‌رو می‌شوید که هر کدام برای هدفی خاص طراحی شده‌اند. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های درمانی برای فیزیوتراپی انگشتان دست معرفی شده‌اند:
-
الکتروتراپی و اولتراسوند: امواج صوتی و جریان الکتریکی، التهاب را کاهش داده، چسبندگی‌ها را باز کرده و ترمیم بافت را تسریع می‌کنند.
-
لیزرتراپی: بافت آسیب دیده را با انرژی نور تقویت کرده، التهاب، تورم و درد را به طور چشم‌گیر کاهش می‌دهد.
-
سرمادرمانی: کاهش جریان خون، کُند شدن انتقال پیام‌های عصبی و تسکین سریع درد از مزایای این روش است. همچنین در کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی نیز مؤثر عمل می‌کند.
-
گرمادرمانی: برای دردهای مزمن یا گرفتگی‌های شدید عضلانی کاربرد دارد. افزایش متابولیسم سلولی، بهبود جریان خون و کاهش تنش عضلانی از نتایج آن است.
-
مگنت‌تراپی: با اعمال میدان مغناطیسی روی بافت‌ها، درد کاهش یافته و دورۀ نقاهت کوتاه‌تر می‌شود.
-
پارافین‌تراپی: پارافین گرم، عمیق‌ترین لایه‌های عضلانی را آرام کرده و درد و خشکی مفاصل را کاهش می‌دهد.
-
طب سوزنی (درای نیدلینگ): سوزن‌های ظریف در نقاط خاص فرو می‌روند و با تحریک عصبی و عضلانی، درد و التهاب را از بین می‌برند.
با استفاده از این روش‌ها و تحت نظر متخصصان مجرب، بازیابی عملکرد انگشتان دست به‌سرعت اتفاق می‌افتد. فیزیوتراپی فقط یک روند درمانی نیست، بلکه پلی است برای بازگشت به کیفیت زندگی از دست‌رفته.
انواع مشکلاتی دست و فیزیوتراپی
فیزیوتراپی مفاصل انگشت دست
انگشتان دست دارای سه مفصل هستند. یکی از مواردی که در حرکت انگشتان دست، نقش مهمی را ایفا می‌کند و گاهی نیز با مشکل مواجه می‌شوند، مفاصل انگشتان هستند. اینترفالانژیال دیستال DIP، مفصلی است که در نزدیکی ناخن انگشت قرار گرفته است. اینترفالانژیال پرگزیمال PIP و متاکارپوفالانژیال MCP، دو مفصل دیگر هستند که به ترتیب مفصل میانی و مفصل مابین انگشت و کف دست نیز نامیده می‌شوند. روند درمان در محدودیت حرکتی مفصل میانی، دشوارتر بوده و گاهی محدودیت حرکتی و تورم آن دیرتر بهبود می‌یابد. به کمک فیزیوتراپی انگشتان دست، می‌توان آسیب‌های ناشی از ضربه و محدودیت‌های حرکتی در مفاصل انگشتان را بهبود بخشید.
آرتروز، یکی از رایج‌ترین مشکلات مفصلی است. در آرتروز، مفاصل دچار التهاب شده و حرکت آن‌ها محدود می‌شود. علائم آرتروز شامل: درد و سفتی مفاصل و همچنین قرمزی و احساس گرما در مفاصل بدن ازجمله مفاصل انگشتان دست است. عوارض ناشی از این بیماری را می‌توان با فیزیوتراپی کاهش داد. گرما درمانی و ماساژ درمانی، دو روش درمانی در فیزیوتراپی هستند که در کاهش درد مفاصل و عضلات سفت موثرند. فیزیوتراپیست گاهی تمرینات تقویت‌کننده‌ای را به فرد آموزش داده یا حتی در رابطه با نحوۀ انجام دادن کارهای روزمره پیشنهادهایی را می‌دهد؛ تمامی این موارد در کنار درمان‌های شیمیایی، به درمان و کاهش عوارض آرتروز نیز کمک می‌کند.
فیزیوتراپی عصب دست و انگشتان
برای حرکت انگشتان، دستور حرکتی از مغز صادر شده و از طریق نخاع و اعصاب محیطی به انگشتان دست می‌رسد. چنانچه عصب در این مسیر با اختلالی مواجه شود، حرکت انگشتان دست با مشکل روبه‌رو خواهد شد. بازیابی عملکرد اندامی که عصب آن آسیب دیده است، آسان نیست؛ اما فیزیوتراپی بسیار کمک کننده است. چنانچه برای حرکت دادن و رفع بی‌حسی انگشتان خود، فیزیوتراپی انجام می‌دهید، باید صبور باشید و تا چندین ماه برای بهبود تلاش کنید. برای بهبود و ترمیم عصب آسیب دیده و رفع مشکل انگشتان، برخی از روش‌های فیزیوتراپی مؤثر هستند:
-
الکتروتراپی
-
لیزر درمانی
-
طب سوزنی
-
برنامه‌های تمرینی
-
پارافین درمانی
با فیزیوتراپی عصب دست، نمی‌توان به طور قطعی اطمینان داد که عصب ترمیم می‌شود؛ اما باتوجه به نوع آسیب، احتمال اینکه پس از مدتی عصب ترمیم شود وجود دارد.
فیزیوتراپی در آسیب‌های تاندونی
تاندون‌ها در عملکرد انگشتان دست، نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در صورت بروز مشکل در تاندون‌ها، حرکت دادن انگشتان با مشکل روبه‌رو خواهد شد. اغلب آسیب‌های تاندونی به دلیل بریدگی اتفاق می‌افتند. در اثر آسیب فیزیکی و بریدگی، گاهی تاندون قطع شود. کشیدگی تاندون‌ها از دیگر عوارض ناشی از ضربه هستند. در صورت مشاهده علائمی همچون: تورم، درد شدید و دشواری در حرکت دادن انگشتان، این احتمال وجود دارد که تاندون‌های انگشتان‌تان آسیب دیده باشند. در صورتی که رگ‌های خونی نیز آسیب دیده باشند، کبودی هم قابل مشاهده است. بی‌تحرکی، ضعف و گزگز شدن انگشتان از دیگر علائم آسیب‌های تاندونی هستند. با فروکش کردن درد، برای بهبود آسیب‌های تاندونی، می‌توان از فیزیوتراپی انگشتان دست کمک گرفت.
روش‌های فیزیوتراپی موثر در آسیب‌های تاندونی
-
الکتروتراپی
-
پارافین درمانی
-
سرما درمانی
-
ماساژ دست
فیزیوتراپی انگشت ماشه‌ای
هر فرد، به احتمال دو درصد در زندگی خود با مشکلی به نام انگشت ماشه‌ای مواجه می‌شود. انگشت ماشه‌ای به عنوان تریگر فینگر نیز شناخته می‌شود. در دست، چندین سیستم قرقره‌ای وجود دارد. تاندون‌ها از زیر این قرقره‌ها رد شده و از آن به عنوان لنگرگاه استفاده می‌کنند. عملکرد صحیح این قرقره‌ها و تاندون‌ها، برای حرکت و قرار دادن انگشت در موقعیت‌های مختلف ضروری است. در صورت ابتلا به انگشت ماشه‌ای، تاندون خم کننده یا قرقره کشیده شده در دیگری گیر کرده و باعث بروز علائم زیر می‌شود.
-
اگر دستتان را مشت کنید، گیر کرده یا صدا می‌دهد و بازگرداندن آن به حالت کشیده و راست برای‌تان مشکل است.
-
گیر کردن انگشتان در حالت خمیده و عدم توانایی در راست کردن مجدد انگشت
-
این مشکل، در فعالیت‌های روزمره همچون مسواک زدن و آشپزی و همچنین انجام ورزش‌هایی همچون تنیس، برای‌تان مشکل ایجاد کند.
علت بروز انگشت ماشه‌ای به طور دقیق مشخص نیست؛ اما آرتریت روماتوئید، دیابت ملیتوس، تنوسینوویت دکوران و سندروم تونل کارپال در بروز آن مؤثر است. برای درمان انگشت ماشه‌ای، فیزیوتراپی انگشتان دست راه‌حلی مناسب است. گرما درمانی، اصلاح فعالیت و پوشیدن اسپیلنت نیز در درمان بیماری مؤثر هستند. انجام تمریناتی ساده و ماساژ دادن انگشتان نیز به بهبود انگشت ماشه‌ای کمک می‌کند.
فیزیوتراپی انگشتان دست در منزل
در خانه و بدون تجهیزات پیچیده، امکان تقویت عضلات انگشتان دست فراهم است. تمریناتی که در ادامه، معرفی می‌شوند باید با دقت و آرامش انجام شوند. در صورت بروز درد، سرعت و شدت حرکات را کاهش دهید تا از آسیب‌های بافتی ثانویه جلوگیری شود. پیش از شروع تمرینات، مشورت با پزشک ضروری است تا از مناسب بودن حرکات برای نوع آسیب خود اطمینان حاصل کنید:
-
اکستنشن انگشت: دست را روی سطح صافی مانند میز قرار دهید. انگشت آسیب‌دیده را به آرامی بالا ببرید، حدود 6 ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را 8 تا 12 بار تکرار کنید. حتی اگر بالا بردن انگشت دشوار باشد، تمرین را ادامه دهید و از فشار بیش از حد خودداری کنید.
-
خم کردن انگشت: با دست سالم، انگشت آسیب دیده را طوری نگه دارید که بند پایینی آن کاملاً پوشانده شود. حالا انگشت را فقط از بند بالایی بالا و پایین کنید. پس از هر بار خم کردن، 6 ثانیه مکث داشته باشید و تمرین را در 8 تا 12 تکرار انجام دهید. در تمرینی دیگر، پشت دست را روی میز قرار دهید و با دست دیگر، سایر انگشتان را ثابت نگه دارید. اکنون انگشت آسیب‌دیده را خم و صاف کنید. در زمان جمع‌کردن انگشت، حدود 6 ثانیه توقف داشته باشید. 8 تا 12 بار تکرار این تمرین کافی است.
-
فشردن توپ خیالی: توپی خیالی را در ذهن مجسم کنید و تلاش کنید با بندهای انگشت آن را فشار دهید. انگشتان را دور توپ فرضی جمع کرده و سپس به آرامی باز کنید. هر بار جمع‌کردن را حدود 6 ثانیه نگه دارید. تمرین را 8 تا 12 بار انجام دهید.
-
فشردن حوله: یک حوله را رول کرده و روی سطحی صاف قرار دهید. کف دست را روی آن بگذارید و با انگشتان، حوله را فشار دهید. دقت داشته باشید که انگشت کوچک از راستای طبیعی خود خارج نشود. این تمرین را نیز 8 تا 12 مرتبه تکرار کنید.
سخن پایانی
فیزیوتراپی انگشت دست تنها یک مرحلۀ درمانی ساده نیست؛ بلکه مسیری حیاتی برای بازگرداندن عملکرد کامل و پیشگیری از عوارضی است که گاه جبران‌ناپذیرند. کوچک‌ترین بی‌توجهی در این روند باعث چسبندگی تاندون‌ها، کاهش دامنۀ حرکتی، ضعف مزمن و حتی از کار افتادن انگشت می‌شود. وقتی بافت‌های ظریف و حساس دست آسیب می‌بینند، زمان و دقت در مراقبت، همه‌چیز را تعیین می‌کند.
اگر آسیب‌دیدگی، جراحی یا حتی دردهای مزمن انگشتان را تجربه می‌کنید، تأخیر در شروع فیزیوتراپی تنها شما را به سمت عوارض دائمی سوق می‌دهد. تمرینات صحیح، پیوستگی در درمان و همراهی با یک تیم درمانی متخصص، راز بهبودی کامل است.
ما در کلینیک خود با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، فیزیوتراپیست‌های متبحر و برنامه‌های درمانی کاملاً شخصی‌سازی شده، شرایطی فراهم کرده‌ایم که حتی پیچیده‌ترین مشکلات انگشتان دست را نیز با دقت و ظرافت درمان کنیم. اگر به دنبال بهبودی سریع، بدون دردسر و پایدار هستید، همین امروز با تیم حرفه‌ای ما تماس بگیرید. ما متعهدیم سلامت و توان حرکتی دستان شما را تا آخرین مرحله بازیابی، تضمین کنیم.