عدم توجه به این مشکل به دردهای مزمن و محدودیت‌های حرکتی طولانی مدت منجر می‌شود. از سوی دیگر، عمل دیسک کمر در جوانی به معنای بازگشت به زندگی طبیعی و فعال است، البته اگر به موقع و به‌درستی انجام شود. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با این چالش مواجه هستید، توصیه می‌کنیم به بهترین دکتر برای عمل دیسک کمر مراجعه کنید. در این مقاله تمام نکات ضروری را برای آگاهی و پیشگیری از مشکلات بیشتر بررسی می‌کنیم. برای درک بهتر این موضوع، با ما همراه باشید.
دیسک یک ساختار غضروفی است که در بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته و به دلیل خاصیت ارتجاعی و کشسانی خود، فشارهای وارد به ستون فقرات را تا حد زیادی خنثی کرده و از ساییدگی مهره‌ها بر روی یکدیگر جلوگیری می‌کند.
دیسک ممکن است بر اثر برخی علل زمینه‌ساز دچار بیرون‌زدگی یا پارگی شود و به ریشه‌های عصبی مجاور خود فشار وارد کند. در مراحل ابتدایی و خفیف می‌توان این عارضه را با استراحت و درمان دارویی رفع کرد؛ اما اگر شدت علائم زیاد باشد و یا آسیب به دیسک به حدی باشد که با درمان محافظه‌کارانه قابل‌درمان نباشد، به انجام عمل جراحی برای رفع علائم بیمار نیاز است.
در بسیاری از موارد، از روش‌های جراحی ستون مهره‌ها برای کمک به درمان بیماران مسن‌تری که نوعی آسیب زمینه‌ای بر اثر افزایش سن در ستون مهره‌ها آن‌ها رخ‌داده است، استفاده می‌شود. با افزایش سن، مهره‌های ستون فقرات ضعیف می‌شوند و دیسک‌های غضروفی ستون فقرات شروع به نازک شدن می‌کنند.
در چنین شرایطی احتمال اینکه بیمار دچار فتق دیسک و فشار به اعصاب مجاور خود شود افزایش می‌یابد، و در صورت وقوع چنین اتفاقی ممکن است نیاز به جراحی ستون مهره‌ها احتمال بیشتری داشته باشد.
پاسخ این است که هیچ محدودیت سنی برای انجام جراحی ستون مهره‌ها وجود ندارد. بسیاری از بیماران ۲۰ساله و کمتر وجود دارند که به کمردرد مبتلا بوده‌اند و کاندید جراحی دیسک در جوانی شده و با موفقیت تحت عمل جراحی ستون فقرات قرار گرفته‌اند و به زندگی عادی و فعالیت‌های سابق خود بازگشته‌اند.
هر چند احتمال آسیب به دیسک بین مهره‌ای در اثر سالخوردگی و فرسودگی در یک فرد جوان وجود ندارد، اما بسیاری از شرایط و آسیب‌های دیگر وجود دارد که می‌تواند منجر به ایجاد کمردرد شدید و نیازمند به جراحی ستون فقرات در بیماران جوان شود، مانند:
آسیب مستقیم به نخاع (مثل تصادف، سقوط از ارتفاع و...)
اسکولیوز ارثی اسکولیوز ارثی یک ناهنجاری در ستون مهره‌ها است که به‌صورت انحنای جانبی در ستون فقرات خود را نشان می‌دهد.
دیگر بیماری‌های ارثی ستون مهره‌ها
خوشبختانه هنگامی که یک بیمار تحت جراحی دیسک در جوانی قرار می‌گیرد، به زمان کمتری برای ریکاوری نیاز داشته و می‌تواند سریع‌تر از یک بیمار مسن بهبود یابد و به شرایط عادی بازگردد.
جراحی ستون فقرات اغلب برای درمان بیماران مبتلا به کمردرد مزمن در نظر گرفته می‌شود که کمردرد آن‌ها در نتیجه آسیب به ستون مهره‌ها یا وضعیت خود ستون مهره‌ها ایجاد شده و با درمان‌های محافظه‌کارانه و غیرتهاجمی قابل‌درمان نیست. شرایطی که باعث آسیب مستقیم به ستون مهره‌ها می‌شوند (مثل تصادف یا سقوط از ارتفاع) می‌توانند باعث پارگی دیسک یا شکستگی مهره‌های ستون فقرات شوند.
از طرفی بیماری‌های مادرزادی و ارثی ستون مهره‌ها به علت عدم تشکیل و یا شکل‌گیری ناقص دیسک یا مهره‌های ستون فقرات تظاهر پیدا می‌کنند. چنین شرایطی به دلیل ماهیت عامل زمینه‌ساز خود به درمان‌های غیرتهاجمی پاسخ نمی‌دهند و نیازمند انجام عمل جراحی ستون مهره‌ها هستند.
برای ارزیابی اینکه آیا شرایط ستون مهره‌ها بیمار نیاز به عمل جراحی دارد یا خیر، پزشک معالج از روش‌های تصویربرداری همچون عکس ستون مهره‌ها با اشعه ایکس ری، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی استفاده می‌کند تا محل و شدت آسیب یا ناهنجاری را بررسی کند. پس از انجام معاینه فیزیکی و تصویربرداری، پزشک جراح ستون مهره‌ها بهترین رویکرد را برای درمان درد بیمار انتخاب می‌کند.
روش‌های مختلفی برای انجام جراحی ستون مهره‌ها وجود دارد که پزشک جراح بر حسب علت آسیب یا نوع ناهنجاری بهترین تکنیک را برای بیمار انتخاب می‌کند. در ادامه به چند روش جراحی اصلی ستون فقرات اشاره می‌کنیم:
دیسککتومی
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، دیسک‌های غضروفی بین مهره‌ای ممکن است در اثر آسیب مستقیم دچار بیرون‌زدگی و یا حتی پارگی شوند و یا این که به طور مادرزادی دچار ناهنجاری باشند و به دنبال چنین شرایطی ریشه‌های عصبی مجاور خود را تحت فشار قرار دهند.
دیسککتومی یکی از تکنیک‌های انتخابی جراحی دیسک در سن پایین است که شامل برداشتن دیسک‌های غضروفی که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته‌اند و دچار آسیب شده‌اند می‌باشد. ممکن است لازم باشد دیسک‌های بین مهره‌ای که دچار بیرون‌زدگی شده‌اند برداشته شوند تا از فشار به عصب سیاتیک و آسیب بیشتر به آن جلوگیری شود.
فورامینوتومی
ریشه‌های عصبی نخاع از طریق سوراخ‌هایی در ساختمان ستون مهره‌ها به نام فورامین به خارج از آن راه پیدا می‌کنند. گاهی اوقات به دلیل شکستگی مهره‌ها و یا یک ناهنجاری ارثی (در مهره یا دیسک) فورامین‌ها دچار تنگی می‌شوند و رشته‌های عصبی که از آن‌ها عبور می‌کنند را تحت‌فشار قرار می‌دهند.
فورامینوتومی یکی دیگر از روش‌های انتخابی جراحی دیسک در سن پایین است که در آن با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خاصی، تنگی فورامین‌های ستون مهره‌ها را برطرف نموده تا به این طریق فشار از روی ریشه‌های عصبی برداشته شود.
آیا عمل دیسک کمر در سن پایین یک جراحی پرخطر است؟
ازآنجایی‌که جراحی دیسک در جوانی در نزدیکی ستون مهره‌ها انجام می‌شود، احتمال آسیب به طناب نخاعی یا ریشه‌های عصبی آن که از ستون مهره‌ها به بیرون منشعب می‌شوند، افزایش می‌یابد. علاوه بر این یک‌سری عوارض احتمالی دیگری نیز وجود دارند که جراحی دیسک در سن پایین را پرخطر می‌کنند.
دیگر عوارض احتمالی جراحی دیسک در سن پایین عبارت‌اند از:
-
عفونت محل برش جراحی
-
لخته‌شدن خون در پاها
-
پارگی بافت هم‌بندی محافظت‌کننده از نخاع
-
نشت مایع نخاعی
-
آسیب عصبی یا فلج
-
مرگ
به همین دلیل، پزشک معالج ممکن است قبل از انتخاب مداخله جراحی، به‌منظور درمان کمردرد بیمار از روش‌های محافظه‌کارانه و غیرتهاجمی استفاده کند و در صورت عدم پاسخ مناسب و بهبود بیمار، به سراغ گزینه جراحی برود. برخی از گزینه‌های درمان غیرتهاجمی که برای درمان کمردرد به کار می‌روند عبارت‌اند از:
-
تزریق استروئید
-
داروهای ضددرد
-
فیزیوتراپی
-
کاهش وزن و مدیریت استرس
-
استفاده از کمپرس گرم و سرد
-
ماساژ
چنانچه پس از به‌کاربردن روش‌های غیرتهاجمی فوق به مدت 6 ماه هم‌چنان علائم بیمار پایدار باقی بماند و بهبودی حاصل نشود، پزشک ممکن است انجام جراحی دیسک در جوانی را توصیه کند.
هرچند که عوامل زیادی در تعیین میزان موفقیت یک عمل جراحی ستون مهره‌ها تأثیر دارند، اما میزان موفقیت عمل دیسک کمر در سن پایین تا حد نسبتاً زیادی بالا بوده و آن را به گزینه‌ای مناسب برای رفع کمردرد و بهبود علائم بیمار تبدیل می‌کند.
چه عواملی در تعیین میزان موفقیت جراحی دیسک در سن پایین نقش دارند؟
وضعیت سلامت کلی
چاقی، سن بالا و سبک زندگی ناسالم (سیگارکشیدن، نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی، مصرف مواد مخدر)، و همچنین دیگر عوارضی که به دنبال ین عوامل اثر منفی بر وضعیت سلامت فرد می‌گذارند می‌توانند احتمال موفقیت جراحی دیسک در سن پایین را کاهش دهند.
بیماری‌های همراه
داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون بالا، دیابت یا بیماری‌های قلبی و ریوی، همگی در پایی آوردن احتمال موفقیت جراحی دیسک در سن پایین مؤثر هستند. در چنین شرایطی لازم است بیماری زمینه‌ای بیمار از چند ماه قبل از انجام عمل جراحی به طور کامل تحت کنترل قرار گیرد تا اثرات منفی آن‌ها بر موفقیت عمل کمتر شود.
نوع آسیب یا بیماری ستون فقرات
اگر آسیب وارده به حدی شدید باشد که چند مهره و دیسک را درگیر کرده باشد و یا ناهنجاری بدو تولد به‌گونه‌ای باشد که بیش از یک‌مهره یا دیسک را تحت‌تأثیر قرار داده باشد، طبعاً شانس موفقیت جراحی دیسک در سن پایین کمتر می‌شود.
پس از بررسی مجموع اطلاعات به‌دست‌آمده از معاینه فیزیکی، یافته‌های تصویربرداری، وضعیت سلامت کلی و بیماری‌های همراه، پزشک جراح تعیین می‌کند که آیا مزایای احتمالی انجام عمل جراحی بر خطرات احتمالی بیمار غالب است یا خیر. اگر خطرات احتمالی خیلی شدید باشد، ممکن است جراح انجام جراحی دیسک در سن پایین را برای بیمار تأیید نکند.
اگر می‌خواهید به بیماری‌های ستون مهره‌ها در سنین پایین مبتلا نشوید و تحت جراحی دیسک کمر در سن پایین قرار نگیرید، لازم است تغییراتی در سبک زندگی و رفتارهای روزمره خود ایجاد کنید تا بدین ترتیب احتمال ابتلا به بیماری‌های ستون مهره‌ها را کاهش دهید. همچنین انجام برخی اقدامات در کاهش کمردرد و پیشرفت آن مؤثر است. این تغییرات شامل موارد زیر می‌شوند:
رژیم غذایی
داشتن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از ریزمغذی‌ها علاوه بر اینکه از اضافه‌وزن و چاقی پیشگیری می‌کند، بر دیگر جنبه‌های سلامتی شما نیز مؤثر است. داشتن وزن بالا باعث اعمال فشار بیشتری به ستون مهره‌ها شده و احتمال بروز بیماری‌های ستون مهره‌ها در فرد را افزایش می‌دهد.
نوشیدن آب کافی
نوشیدن آب کافی در طول روز در حفظ سلامت و افزایش مقاومت غضروف دیسک بین مهره‌ای نقش بسیار پر رنگی دارد، به‌طوری‌که کم‌آبی بدن ریسک بیرون‌زدگی و حتی پارگی دیسک بین مهره‌ای را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
ورزش منظم
داشتن یک برنامه ورزشی منظم و پایبندی به آن می‌تواند در حفظ سلامت ستون مهره‌ها تأثیر زیادی داشته باشد. تقویت عضلات اطراف ستون فقرات از طریق ورزش علاوه بر کاهش فشار وارد بر آن‌ها، احتمال آسیب به ستون مهره‌ها در زمان ضربه خوردن به آن را نیز کاهش می‌دهد.
اگر شغل شما به‌گونه‌ای است که بیشتر روز را روی صندلی می‌نشینید، سعی کنید که بدون خمیدگی بنشینید تا وزن بالا تنه‌تان به طور مساوی در امتداد ستون مهره‌ها توزیع شود. همچنین در فواصل منظم از روی صندلی خود بلند شوید و کمی راه بروید تا با این کار از سفت‌شدن عضلات همسترینگ و ایجاد فشار بر روی کمر خود جلوگیری کنید.
اگر در محل کار خود دائماً با بلندکردن اجسام سنگین سروکار دارید، نحوه صحیح بلندکردن اجسام سنگین از روی زمین را به کار بگیرید. برای این کار سعی کنید بیشتر از نیروی پاهای خود در هنگام بلندکردن جسم سنگین از روی زمین استفاده کنید و کمترین نیرو را به ستون مهره‌ها خود وارد کنید.
چنانچه در طول روز مدت زیادی به طور ایستاده فعالیت می‌کنید، حتماً از کفش‌های طبی و راحت استفاده کنید تا فشار کمتری به ستون مهره‌ها خود وارد کرده و در طول کار احساس راحتی بیشتری داشته باشید. همچنین از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند خودداری کنید؛ زیرا استفاده از این کفش‌ها می‌تواند باعث ایجاد کمردرد یا تشدید کمردرد موجود شود.
برای خواب شبانه از یک تشک طبی و استاندارد استفاده کنید تا علاوه بر داشتن یک خواب راحت، به‌قرار گرفتن ستون فقرات در یک وضعیت مناسب در طول خواب کمک کنید و از واردشدن فشار اضافی به آن جلوگیری نمایید. تشک بیش از حد سفت منجر به ایجاد درد و ناراحتی در محل‌های تماس بدن با آن می‌شود، درحالی‌که تشکی که خیلی نرم است باعث کشیدگی عضلات و سفتی کمر در طول خواب می‌شود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند در کاهش ناراحتی ناشی از کمردرد مؤثر باشد. یک فیزیوتراپیست حرفه‌ای ممکن است برای کنترل فوری درد از تکنیک‌هایی مثل استفاده از درمان الکتریکی یا اولتراسوند، گرما و یخ متناوب در ناحیه موردنظر استفاده کند. انجام حرکات کششی و آزادسازی عضلات اطراف ستون مهره‌ها نیز می‌تواند در کاهش علائم کمک‌کننده باشد. همچنین تمرکز بر روی تقویت عضلات حمایت‌کننده ستون فقرات و نحوه صحیح نشستن و ایستادن نیز در رفع علائم و درد این بیماران مؤثر است.
بررسی بیماران از نظر سایر شرایط پزشکی
کمردرد می‌تواند ناشی از یک بیماری غیرمرتبط با ستون مهره‌ها باشد. به‌عنوان‌مثال، بیمارانی که از سنگ کلیه رنج می‌برند ممکن است کمردرد را تجربه کنند؛ زیرا کلیه‌ها در پشت شکم و در مجاورت ستون فقرات قرار گرفته‌اند. به همین دلیل در بیمارانی که معاینه فیزیکی و تصویربرداری نرمالی دارند؛ اما از کمردرد شکایت دارند، گرفتن شرح‌حال کامل و ارزیابی دقیق توسط پزشک و تشخیص صحیح قبل از شروع درمان بسیار مهم است.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS)
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی داروهایی هستند که می‌توانند به طور موقت اما بلافاصله با کاهش التهاب و درد، علائم بیمار را تسکین دهند. همچنین شل‌کننده‌های عضلانی و مسکن‌های موضعی دارای اثرات ضددرد برای چند ساعت هستند که هم در بیمارانی که تحت درمان محافظه‌کارانه قرار گرفته‌اند و هم کاندید جراحی هستند، قابل استفاده‌اند.
اثر آمپول کورتیزون که یک داروی استروئیدی است و در فضای اطراف نخاع تزریق می‌شود، ماندگارتر بوده و تأثیر آن می‌تواند چندین ماه طول بکشد.
ازآنجایی‌که وضعیت هر بیمار متفاوت است، بهتر است با یک پزشک جراح مغز و اعصاب صحبت کنید تا بر حسب معاینات و یافته‌های پاراکلینیک مشخص شود کدام درمان برای شما مناسب‌تر است. پزشک معالج بر اساس میزان تسکین درد، وضعیت پاسخ به درمان ابتدایی و بهبود عملکرد و هر گونه عارضه‌ای که در معرض خطر آن قرار دارید را در نظر گرفته و بر اساس آن برای درمان تصمیم‌گیری می‌کند.