گاهی اوقات متوجه می‌شویم که مچ یکی از پاهایمان ورم کرده است. این حالت گاه برای پای راست و برخی اوقات برای پای چپ بوجود می‌آید. شاید برای شما این سوال مطرح شود که علت ورم مچ پای راست و چپ چیست؟
در پاسخ باید گفت که دلایلی نظیر آسیب دیدگی، عفونت، مشکلات وریدی، آرتروز و حتی عوارض مصرف برخی داروها می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد.
هرچند این عارضه می‌تواند گذرا باشد، اما بسیار مهم است که به‌محض ادامه‌دار شدن و بروز دردهای ناشی از آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت ورم مچ پای راست چیست؟
ورم مچ پای راست یک مشکل رایج است و دلایل مختلفی می‌تواند باعث بروز آن شود. یکی از راه‌هایی که پزشکان علت تورم را مشخص می‌کنند، توجه به این است که آیا این تورم در یک‌پا اتفاق می‌افتد یا هر دو پا به‌یک اندازه دچار ورم شده‌اند.
در بسیاری از موارد، دلیل اِدم مچ پا راست چیزی است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است عفونت یا جراحت داشته باشید. لذا اگر تورم ناگهانی رخ داد، حتماً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
برخی از شایع‌ترین شرایطی که علت ورم مچ پای راست محسوب می‌شوند، عبارت‌اند از:
-
♦ ضربه
-
♦ آرتروز
-
♦ مشکلات رگ
-
♦ لخته خون
-
♦ عفونت
-
♦ بارداری
-
♦ شرایط پزشکی
-
♦ داروها
-
♦ شکستگی
البته نباید این نکته را ازنظر دور بداریم که ممکن است آسیب‌هایی همچون پیچ‌خوردگی مچ پا، پارگی تاندون‌ها و شکستگی، دلیل اِدم مچ پا راست باشند. همچنین استفاده بیش‌ازحد از پا و مچ پا نیز می‌تواند منجر به تاندونیت، بورسیت و کشیدگی رباط یا ماهیچه شده و آنگاه موجب ایجاد تورم در آن ناحیه گردند.
همه این موارد علل بالقوه تورم هستند و به‌احتمال‌زیاد با ورزش یا تغییر در مقدار یا نوع فعالیت رخ می‌دهد. این ورزش‌ها شامل پیاده‌روی یا دویدن در زمینهای بدون پستی‌وبلندی است.
آرتروز:
آرتریت یا التهاب مفاصل می‌تواند دلیل ورم مچ پا راست باشد. استئوآرتریت یک‌شکل رایج از آرتریت است که ممکن است باعث تورم گاه‌به‌گاه شود و معمولاً در یک مفصل اتفاق می‌افتد. نقرس شکل دیگری از آرتریت است که مفصل انگشت شست پا را بسیار دردناک، قرمز و متورم می‌نماید. نقرس همچنین می‌تواند مچ پا را تحت تأثیر قرار دهد.
برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، لوپوس و آرتریتِ واکنشی هم می‌توانند دلیل ورم مچ پای راست به شمار آیند که البته همزمان پای دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند. در هر یک از این شرایط، سیستم ایمنی به بافت‌های سالم حمله می‌کند و منجر به درد، التهاب و آسیب می‌شود. در ادامه هرکدام از موارد علت ورم مچ پای راست را بصورت مفصل‌تر تشریح می‌کنیم:
مشکلات ورید دلیل ورم مچ پای راست:
مشکلات مربوط به وریدهای پا مانند رگ‌های واریسی یا رگ‌های عنکبوتی، اغلب باعث تورم در ساق پا می‌شوند. در این وضعیت سیاهرگ‌ها خون بدون اکسیژن را به قلب بازمی‌گردانند. با افزایش سن، آن‌ها ممکن است آسیب ببینند. به همین دلیل است که با تورم پاها و مچ پا مواجه می‌شویم و می‌توانیم از آن به‌عنوان دلیل ادم مچ پای راست نیز نام ببریم.
به این بیماری نارسایی وریدی هم می‌گویند که شایع‌ترین نشانه‌های آن عبارت‌اند از یک‌پا که به‌طور دوره‌ای متورم می‌شود (اگرچه هر دو ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند)، واریس یا سیاهرگ‌های عنکبوتی روی ساق پا یا مچ پا و تغییر رنگ پوست قهوه‌ای که می‌تواند در طول زمان ایجاد شود از عوارض این نارسایی است.
لخته خون دلیل ورم مچ پای راست:
لخته شدن خون یکی از ئلایل شایع اِدم مچ پا راست به شمار می‌آید. این وضعیت همچنین به‌عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می‌شود. DVT می‌تواند منجر به عوارض تهدیدکننده زندگی شود و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
DVT اغلب به دلیل عدم تحرک ایجاد می‌شود؛ بنابراین برخی موقعیت‌ها می‌توانند حرکت مکرر پاها را برای شما دشوار کنند و شما را در معرض خطر DVT قرار دهند. این موقعیت‌ها عبارت‌اند از:
-
♦ مسافرت هوایی
-
♦ گچ پا
-
♦ بیماری که نیاز به استراحت در بستر دارد.
-
♦ چاقی
-
♦ سیگار کشیدن
-
♦ بارداری
-
♦ استفاده از داروهای ضدبارداری
-
♦ اختلالات لخته شدن ارثی
ضمناً اگر شما داروهای ضدبارداری مصرف می‌کنید، سیگار می‌کشید و یا به اختلال لخته شدن خون ارثی معروف به فاکتورV لیدن مبتلا هستید، خطر ابتلای شما به DVT که دلیل ورم مچ پا راست محسوب می‌گردد، بیشتر می‌شود.
عفونت علت ورم مچ پای راست:
عفونت پوست نیز یکی از شرایطی است که احتمال دارد دلیل ادم مچ پا راست باشد که معمولاً با درد و قرمزی همراه است. این تورم اغلب با ناخن‌های فرورفته عفونی (ونیکوکریپتوز) و عفونت بین انگشتان پا نمایان می‌گردد.
راه‌های دیگری که باعث بروز عفونت در پا می‌شود و درنتیجه به‌عنوان دلیل ورم مچ پای راست معرفی می‌گردد عبارت‌اند از ضربه، زخم‌های ناشی از سوراخ شدن یا آسیب‌دیدگی ناخن و زخم‌های ناشی از دیابت که همه آن‌ها عفونت را در مفاصل پا ایجاد می‌نمایند.
بارداری علت ورم مچ پای راست:
تورم در مچ پا در دوران بارداری یک اتفاق رایج است که دلیل آن را فشار واردشده بر وریدها توسط ترکیبی از هورمون‌های بارداری و نیز افزایش حجم مایع حمل شده در رگ‌های خونی می‌دانند. البته همین شرایط ممکن است پس از زایمان نیز کماکان دلیل ادم مچ پا راست باشد چراکه تورم می‌تواند چند روز پس از زایمان هم ادامه یابد.
اگر در دوران بارداری ناگهان متوجه تورم پای خود شدید، باید در کمترین زمان ممکن به پزشک معالج خویش مراجعه نمایید، چراکه این وضعیت می‌تواند به معنی ابتلایتان به پره اکلامپسی باشد که نوع خطرناکی از فشارخون بالا در دوران بارداری است.
بیماری‌های زمینهای دلیل ورم مچ پای راست:
برخی بیماری‌های زمینهای که دلیل ادم مچ پای راست هستند و البته همزمان می‌توانند پای چپ را نیز تحت تأثیر قرار دهند، عبارت‌اند از:
-
♦ بیماری قلبی
-
♦ بیماری کلیوی
-
♦ بیماری کبد
-
♦ آپنه خواب مزمن
-
♦ عوارض دیابت
-
♦ سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
معرفی داروهایی که در ورم مچ پای راست نقش دارند:
برخی از داروهای تجویزی می‌توانند دلیل ورم مچ پای راست و همچنین پای چپ باشند. این داروها به شرح زیرهستند:
-
♦ قرص‌های ضدبارداری
-
♦ داروهای جایگزین استروژن
-
♦ داروهای تستوسترون و کورتیکواستروئیدها
-
♦ داروهای ضد التهابی مانند ناپروکسن
-
♦ برخی از داروهای فشارخون
-
♦ داروهای دیابت آواندیا (روزیگلیتازون مالئات) و آکتوس (پیوگلیتازون)
-
♦ نوشیدن الکل
10 روش خانگی برای درمان سریع ورم پا و رفع علت ورم مچ پای راست کدام است؟
همان‌گونه که پیش‌ازاین گفته شد دلیل ورم مچ پای راست می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد که تعدادی از آن‌ها به شرح زیر است:
-
ماندن بیش‌ازحد روی پای راست خود
-
کفش‌های نامناسب
-
بارداری
-
عوامل سبک زندگی
-
شرایط پزشکی خاص
درحالی‌که این تورم باید تحت نظر متخصص برطرف شود، اما برخی از درمان‌های خانگی وجود دارند که ممکن است به درمان سریع ورم پا در برخی شرایط کمک کنند. در اینجا 10 مورد از روش‌های مؤثر خانگی برای درمان سریع ورم پا را شرح می‌دهیم:
نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب را فراموش نکنید.
اگرچه ممکن است غیرقابل‌تصور به نظر برسد اما دریافت مایعات کافی درواقع به کاهش تورم کمک می‌کند. وقتی بدن شما به‌اندازه کافی هیدراته نمی‌شود، مایعی را که دارد نگه می‌دارد و این قضیه می‌تواند دلیل ورم مچ پای راست باشد.
جوراب فشاری (جوراب واریس) استفاده کنید.
جوراب‌های فشاری مناسب را می‌توان در داروخانه‌ها پیدا کرد. با جوراب‌های فشرده که بین 12 تا 15 میلی‌متر جیوه فشار دارند، شروع کنید. این جوراب‌ها وزن‌ها و فشارهای مختلفی دارند؛ بنابراین بهتر است با جوراب‌هایی با وزن سبک‌تر شروع کنید و سپس جورابی را پیدا کنید که بیشترین تسکین را ایجاد می‌کند و درمان سریع ورم پا را برای بیمار همراه داشته باشد.
پای خود را در محلول نمک اپسوم خنک ماساژ دهید.
نمک اپسوم (سولفات منیزیم) نه‌تنها ممکن است به رفع درد عضلانی کمک کند بلکه قادر است تورم و التهاب را کاهش دهد. چراکه نمک اپسوم سموم را بیرون می‌کشد و آرامش را افزایش می‌دهد. فقط مطمئن شوید که نمک‌های اپسوم با استانداردهای تعیین‌شده تهیه گردیده‌اند که استفاده از آن‌ها بی‌خطر باشد.
پاهای خود را بالاتر از قلب نگه دارید.
هنگام خواب پاهای خود را روی کوسن، بالش یا چیزهایی مانند این‌ها قرار دهید. اگر به دنبال رفع علت ورم مچ پای راست در دوران بارداری هستید، سعی کنید چند بار در روز پاهای خود را بالا بیاورید و هر بار حدود 20 دقیقه این کار را انجام دهید.
همچنین از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید و تا جایی که می‌توانید برپاهای خود برای زمان زیادی تکیه نکنید.
حرکت کنید.
اگر برای مدت طولانی در یک ناحیه بنشینید یا بایستید (مانند محل کار)، این وضعیت می‌تواند علت ورم مچ پای راست باشد. لذا سعی کنید هر ساعت کمی حرکت کنید، حتی اگر پیاده‌روی به سمت اتاق استراحت، پیاده‌روی در اطراف سالن غذاخوری اداره، خم کردن زانوها و مچ پا یا دور زدن ساده در دفتر باشد.
مصرف مکمل‌های منیزیم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
هرگاه آب در بدن شما نگه داشته شود، ممکن است به معنای کمبود منیزیم در بدن‌تان باشد که معمولاً علت ورم مچ پای راست نیز خواهد بود. به همین دلیل خوردن غذاهای سرشار از منیزیم می‌تواند در رفع این علت یاری‌دهنده باشد و به درمان سریع ورم پا کمک نماید. در همین راستا غذاهای سرشار از منیزیم که باید به رژیم غذایی خود اضافه نماییم، عبارت‌اند از:
-
♦ بادام‌ها
-
♦ توفو
-
♦ بادام هندی
-
♦ اسفناج
-
♦ شکلات تلخ
-
♦ کلم بروکلی
-
♦ آووکادو
مصرف روزانه 200 تا 400 میلی‌گرم منیزیم ممکن است به کاهش این تورم کلافه کننده در پا کمک کند؛ اما قبل از مصرف هر نوع مکملی، از پزشک خود سؤال کنید چراکه مکمل‌های منیزیم برای همه مناسب نیستند، به‌خصوص اگر مشکل کلیوی یا قلبی دارید.
تغییرات مناسب و درست در رژیم غذایی خود ایجاد کنید.
کاهش مصرف سدیم می‌تواند به کاهش تورم در بدن شما ازجمله در پاها کمک کند. از غذاهای موردعلاقه خود نسخه‌های کم‌سدیم را انتخاب نمایید و سعی کنید از افزودن نمک به وعده‌های غذایی خودداری کنید که خود یکی از علت‌های ورم مچ پای راست و چپ است.
اگر اضافه‌وزن دارید، وزن کم کنید.
اضافه‌وزن می‌تواند باعث کاهش گردش خون در بدن شود و درنتیجه منجر به تورم اندام تحتانی گردد. اضافه‌وزن همچنین می‌تواند منجر به فشار اضافی بر روی پاها شده و دلیل ورم مچ پای راست نیز باشد که گاهی دردناک خواهد بود. طبیعی است که همین درد می‌تواند منجر به بی‌تحرکی بیشتر شود که خود باعث تجمع مایع در پاها می‌گردد.
لذا کاهش وزن می‌تواند به کاهش فشار روی پاها کمک کند و احتمالاً ورم پا را نیز از بین ببرد. با پزشک خود در مورد اینکه آیا نیاز به کاهش وزن دارید یا خیر و روش‌های سالم برای انجام این کار صحبت کنید.
پاهای خود را ماساژ دهید.
ماساژ می‌تواند برای پاهای متورم عالی باشد و همچنین می‌تواند باعث آرامش و تسکین درد آن‌ها شود؛ بنابراین پاهای خود را با ضربات محکم و کمی فشار به سمت قلب خود ماساژ دهید یا از کسی بخواهید آن‌ها را برای شما ماساژ دهد. این کار می‌تواند به حرکت مایع از ناحیه پا و کاهش تورم کمک کند.
مصرف غذاهای غنی از پتاسیم را افزایش دهید.
کمبود پتاسیم می‌تواند به فشارخون بالا و احتباس آب کمک کند. اگر محدودیت غذایی ندارید، غذاهای حاوی پتاسیم مصرف کنید. برخی از غذاهای غنی از پتاسیم که می‌توانند علت ورم مچ پای راست را از بین برده و به درمان سریع ورم پا کمک کنند. در زیر به برخی از این غذاها اشاره می‌کنیم:
-
♦ سیب‌زمینی‌های شیرین
-
♦ لوبیا سفید
-
♦ موز
-
♦ ماهی سالمون
-
♦ پسته
-
♦ مرغ
سعی کنید به‌جای نوشابه، آب‌پرتقال یا شیر کم‌چرب بنوشید. البته اگر شرایط پزشکی خاصی دارید یا از بیماری زمینهای دیگری نیز رنج می‌برید (به‌خصوص مشکلات کلیوی)، قبل از افزودن مقدار زیادی پتاسیم به رژیم غذایی خود، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی برای رفع علت ورم پشت پا یا علت ورم مچ پای راست به پزشک مراجعه کنیم؟
ممکن است علت ورم پشت پا برای هر فردی متفاوت باشد. بسته به اینکه چه چیزی باعث این تورم در پای او شده است، برخی از درمان‌های یادشده ممکن است همیشه برای فرد مؤثر نباشند. لذا اگر یکی از روش‌های خانگی مذکور تأثیری نداشت و نتوانست به مقابله با علت ورم پشت پا بپردازد در امتحان روشی دیگر یا استفاده از یکی با دیگری تردید نکنید.
اما اگر هیچ‌یک از این درمان‌های خانگی، ورم پاهای شما را کاهش نداد و نتوانست علت ورم پشت پا را از بین ببرد و یا اینکه اگر علائم دیگری را مشاهده کردید که همراه با پاهای متورم بروز نمود، حتماً به پزشک مراجعه کنید. چراکه این علائم می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری زمینهای باشد که نیاز به درمان دارد. قطعاً اگر پزشک شما فکر کند که اقدامات پزشکی برای کاهش احتباس مایعات ضروری است، ممکن است دیورتیک تجویز کند.
همچنین اگر باردار هستید، قبل از مصرف هرگونه مکمل یا قبل از افزایش سطح فعالیت خود، از متخصص زنان و زایمان خود سؤال کنید. اگر شرایط پزشکی خاصی دارید یا هر دارویی مصرف می‌نمایید، قبل از افزودن مکمل با پزشک خود مشورت کنید. حتی مکمل‌های طبیعی و ویتامین‌ها می‌توانند با داروها تداخل داشته باشند.
به‌طور خلاصه باید گفت اگر تورم ناگهانی و بدون دلیل فقط در یک ناحیه از بدن خود مشاهده نمودید که همراه با درد قفسه سینه، مشکل تنفسی، سرفه خونی، تب یا پوست قرمز و گرم رخ‌داده باشد، باید به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید. این‌ها می‌توانند علائم شرایط خطرناکی مانند ترومبوز ورید عمقی (لخته شدن خون در پا)، آمبولی ریه (لخته شدن خون در ریه) یا سلولیت (عفونت پوستی) محسوب گردند که تهدیدکننده هستند.
علت ورم پا در جوانی چه می‌تواند باشد؟
اگر بخواهیم علت ورم پا در جوانی را به‌صورت اجمالی مورد بررسی قرار دهیم قطعاً بازهم لازم است دلایلی همچون بیماری‌های مختلف، بارداری، مصرف برخی داروها، لخته شدن خون، عفونت و...که در بخش‌های قبلی مقاله بیان گردید را مدنظر داشته باشیم چرا که هر یک از این عوامل می‌توانند علت ورم پا در جوانی باشند، اما شاید بتوان مهم‌ترین و شایع‌ترین علت ورم پا در جوانی را واردشدن صدمه و ضربه خوردن به‌پای جوانان دانست.
زیرا این قشرِ فعال، معمولاً در طول روز به ورزش و فعالیت‌های پرحادثه می‌پردازند و همواره در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارند. علاوه بر این‌ها نباید از یاد ببریم که ایستادن طولانی‌مدت و نشستن زیاد نیز می‌توانند به‌عنوان علت ورم پا در جوانی در این گروه سنی رایج باشد و باعث تورم در نواحی مختلف پا ازجمله مچ پای راست شود.
داروهای رایج برای درمان ورم مچ پای راست کدامند؟
رایج‌ترین داروها برای رفع دلیل ورم مچ پای راست، دیورتیک‌ها هستند که از احتباس مایعات از طریق افزایش ادرار جلوگیری می‌کنند. افزایش ادرار همچنین به حذف نمک اضافی از بدن کمک می‌کند. سه نوع دیورتیک مفید برای درمان علائم مرتبط با مسائلی که دلیل ورم مچ پای راست هستند شامل موارد زیر می‌شوند:
-
♦ دیورتیک‌های تیازیدی که رگ‌های خونی را شل می‌کنند.
-
♦ دیورتیک‌های حلقه که در موارد نارسایی قلبی استفاده می‌شوند.
-
♦ دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم که پتاسیم را در بدن نگه می‌دارند.
البته تورم دردناک مرتبط با جراحات، به‌خوبی به داروهای ضد التهابی و مسکن استاندارد موجود بدون نسخه پاسخ می‌دهد. داروهای کلسترول و داروهایی برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون نیز درمان‌های مفیدی هستند که ممکن است پزشک شما توصیه کند.
برای عفونت باکتریایی (مانند سلولیت)، لازم است یک دوره آنتی‌بیوتیک مصرف شود و اگر تورم مچ پا ناشی از یک بیماری زمینهای باشد، مدیریت مؤثر این بیماری تورم مچ پا را کاهش خواهد داد.
سخن پایانی
ممکن است فرد به دلایل مختلفی دچار تورم پا شود. برخی از این علل، مانند آسیب جزئی، آشکار بوده و به‌راحتی قابل‌درمان هستند. بااین‌حال، برخی دیگر ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینهای جدی یا شکستگی و دررفتگی باشند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
در این مجال، مروری داشتیم به برخی از دلایلی که باعث می‌شود مچ پای راست افراد متورم به نظر برسد و همچنین توضیح دادیم که برای رفع علت ورم مچ پای راست چه زمانی باید با پزشک صحبت کنند و درمان این عارضه ممکن است شامل چه موارد و روش‌هایی باشد.
در کلینیک پزشکی دکتر کبیر، مأموریت همکاران پرتلاش و متخصص مرکز، کمک به بیماران مبتلابه بیماری‌های مختلف به شیوه‌ای مقرون‌به‌صرفه و دلسوزانه است. ما در تشخیص و درمان بیماری‌های عامل ورم پا تخصص داریم.
پزشکان ما باتجربه‌ترین پزشکان حاضر در این تخصص هستند و با بیماران کار می‌کنند تا یک برنامه درمانی مؤثر را ارائه دهند. پس از طریق شماره‌های مندرج در بخش تماس با ما، همکاران مرکز را در جریان مشکل و بیماری خود قرار دهید تا در اولین فرصت بتوانید از روش‌های درمانی پزشکان این مرکز بهره‌مند گردید.