ورم پا؛ تشخیص علت تورم در پی آسیب دیدگی و ضربه به پا تا مشکلاتی چون عفونت و ایجاد لخته خون در ورید
ورم پا در پی انسداد عروق خونی، انسداد لنفاوی یا تروما ناشی از آسیب بروز می‌کند. سایر علل شامل عفونت‌های پوستی از جمله سلولیت یا آرتریت مچ پا می‌توانند به تورم منتهی شوند. برای تشخیص علت و یافتن بهترین رویکرد درمانی باید در اسرع وقت به
بهترین دکتر برای ورم پا مراجعه کنید. با وجود آنکه اکثر دلایل ورم پا با مراقبت و درمان به موقع رفع میشوند، اما گاهی به علت انسداد سیاهرگها با لخته، امبولی‌های کشنده بروز می‌کند، پس الزامی است که هر نوع تورم توسط متخصص باتجربه در همان مراحل ابتدایی بررسی شود تا فرصت طلایی درمان قطعی از دست نرود.
آنچه در اين مقاله مي خوانيد
منظور از ورم پا چیست؟
احتمال آن وجود دارد که هر شخصی هر از چند گاهی به ورم پا دچار شود و بروز این رویداد - به ویژه پس از راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت - رایج است و اغلب با استراحت و بالا نگه داشتن پاهای خسته برطرف می شود.
با این حال، گاهی تورم (یا ادم) یک زنگ خطر قرمز برای یک مشکل اساسی جدی تر از جمله نارسایی قلبی یا ترومبوز ورید عمقی (لختگی خون در ورید پا، بیماری کلیوی یا سیروز کبدی) خواهد بود.
پاها به عنوان بخش بسیار حائز اهمیت بدن در تحرک شامل ایستادن، راه رفتن و دویدن تلقی میشوند. ورم پا مشکلی بسیار رایج است که به احتمال بسیار، تقریباً کلیه افراد را در برهه‌ای از زمان متاثر خواهد کرد.
تورم در پاها به طور معمول به دلیل حبس مایعات میان بافت‌های نرم و خروج آن از داخل رگ‌های خونی رخ می‌دهد. در این مرحله مایعات با افزایش سطح سدیم و آب داخل بافت های اطراف جمع میشوند.
دلایل عمده ای برای بروز تورم در پاها وجود دارد که برخی از این دلایل جدی تلقی می شوند و برخی دیگر غیرجدی که نیازی به درمان نداشته و معمولا به شکل خود به خودی رفع می شوند.
باوجود عدم جدی بودن تورم در پاها، احتمال آن وجود دارد که مایل به کاهش تورم و بهبود درد پا شود. هر چند در موارد جدی ابتلا به تورم در پاها احتمالاً به مراقبت و درمان پزشکی نیاز باشد. در صورت احساس گرما در پاها، حساسیت، قرمزی، تب، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا فوراً به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
احتمال آن وجود دارد که تورم بدون هیچ گونه دردی هر دو پای بیمار را درگیر کند و حتی ممکن است ساق یا ران پا را نیز در برگیرد. اثر گرانش یا جاذبه نیز میتواند منجر به تشدید تورم در قسمت پایین بدن شود.
انواع ورم شامل چه مواردی است؟
پیش از آنکه بخواهیم در خصوص علل ورم پا صحبت کنیم ابتدا باید با انواع تورم آشنا شویم تا بدانیم ورم ایجاد شده در پا از کدام نوع است:
-
♦ادم محیطی: این تورم روی پاها، مچ پا، ساق پا، دست ها و بازوها تاثیر می گذارد. علائم ادم یا تورم محیطی شامل تورم، پف کردگی و مشکل در تحرک قسمت های خاصی از بدن خواهد بود.
-
♦ادم ریوی: این اتفاق در پی تجمع مایع اضافی در ریه ها بروز می‌کند و تنفس را دشوار می سازد. این ورم در پی نارسایی احتقانی قلب یا آسیب حاد ریه بروز می‌کند. این اتفاق یک وضعیت اورژانس پزشکی است که می تواند به نارسایی تنفسی و مرگ منتهی شود.
-
♦ادم مغزی: ادم مغزی در مغز رخ می دهد و می تواند به دلایل مختلفی بروز کند و بسیاری از این علل تهدید کننده زندگی خواهند بود.
-
♦ادم ماکولا: یک معضل جدی رتینوپاتی دیابتی است که طی آن ورم در لکه زرد چشم به عنوان فراهم کننده دید دقیق و مرکزی شناخته می‌شود. در طی بروز این معضل فرد مبتلا احتمالاً شاهد تغییراتی در نحوه دیدن رنگ ها و دید مرکزی خود خواهد شد.
-
♦ادم حفره‌ای: این نوع تورم که میتواند همزمان با ادم محیطی بروز کند و موجب ایجاد یک فرورفتگی در پوست به دلیل فشار وارده به آن شود.
-
♦ادم دور چشم: به التهاب و پف اطراف چشم اشاره دارد که در اثر تجمع مایعات بروز کرده و معمولا موقتی و گذرا است.
متداول‌ترین علل مرتبط با ورم پا چیست؟
متداول‌ترین علل ورم پا، مچ و ساق پا شامل موارد ذیل است:
اغلب ورم در مچ پا، پاها و ساق پا با تجمع مایع میان بافتی در این نواحی مرتبط بوده که به آن ادم گویند.
تورم در پاها معمولاً در اثر موارد زیر بروز می‌کند:
-
♦ ایستادن یا نشستن طولانی مدت در یک پوزیشن ثابت برای مدت زمان طولانی
-
♦ مصرف بیش از حد مواد غذایی شور
-
♦ داشتن وزن اضافی و بالا
-
♦ احتمال بارداری فرد مبتلا
-
♦ تاثیر مصرف گروهی از داروهای درمانی (داروهای فشار خون، قرص های پیشگیری از بارداری، داروهای مخصوص هورمون درمانی، داروهای افسردگی یا انواع استروئیدها)
-
♦ ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای از جمله نقرس، مشکلات قلبی، دیابت، واریس و ...
-
♦ وجود لخته در سیاهرگ‌های عقمی پا (DVT)، که از مهمترین عوامل بروز ورم در پا است: ترومبوز ورید عمقی از بیماری‌های بسیار خطرناک است که در اثر ایجاد لخته در خون بروز می‌کند. ایجاد این لخته‌های خون در داخل رگ‌ها منجر به کند شدن روند جریان خون و انسداد رگ‌ها شده و عامل ورم پا خواهد بود. این بیماری بسیار مهلک بوده و میتواند در عملکرد قلب اختلال ایجاد نماید.
به علاوه گاهی ممکن است ورم پا در پی شرایط زیر بروز کند:
-
♦ آسیب دیدگی ناشی از کشیدگی یا رگ به رگ شدن پا
-
♦ نیش حشره
-
♦ مشکلات یا اختلالات مرتبط با کبد، کلیه یا قلب
-
♦ لخته شدن خون در ورید عمقی (ترمبوز وورید عمقی)
-
♦ سندرم کمپارتان
-
♦ آتروفی سودک
-
♦ وجود عفونت
نقش آسیب دیددگی پا و قوزک آن در ورم پا دقیقاً چیست؟
ضربه به پا یا مچ آن می تواند منجر به ورم در پا شود. مثالاً، رگ به رگ شدن مچ پا به دلیل کشیدگی بیش از حد رباط ها قادر به ایجاد ورم پا خواهد بود.
بهترین رویکرد برای درمان آسیب پا یا مچ پا در پی آسیب دیدگی آن است که بیمار پای خود را حدالمکان بالاتر از سطح بدن خود نگه داشته و از تحمیل وزن خود روی پای آسیب دیده جدا اجتناب بورزد.
از سوی دیگر بکارگیری کیسه یخ یا بانداژ فشاری روی نواحی متورم و آسیب دیده قادر به کاهش تورم بوده و مصرف مسکن های بدون نسخه در کاهش درد و ناراحتی بیمار بسیار مفید خواهد بود.
در صورت عدم بهبودی تورم و درد ناشی از آن، احتمال آن وجود دارد که فرد برای ممانعت از آسیب شدیدتر به یک
دکتر پا با تجربه مراجعه کند.
علل مرتبط با مشکلات وابسته به پا در بروز ورم پا چه مواردی است؟
علل وابسته به مشکلات پا در بروز تورم در پا شامل چه مواردی است:
این نوع از ورم پا به طور معمول در پی بروز عفونت درون دستگاه گوارش یا ادراری بیمار بروز خواهد کرد. این نوع از تورم را احتمالاً در مچ پا و زانوی خود احساس خواهید کرد. برای بهبود تورم ناشی از آرتریت واکنشی پزشک احتمالاً عفونت فوق را با تجویز آنتی بیوتیک درمان می کند.
بی شک درمان خاصی برای آرتریت وجود ندارد، با این حال مصرف داروهای ضدالتهابی قادر است درد و تورم بیمار را تا حد زیادی کاهش دهد. از سوی دیگر انجام حرکات ورزشی و نرمش منجر به انعطاف پذیری بیشتر مفاصل خواهد شد. با چنین رویکردهای درمانی آرتروز طی چند ماه بهبود خواهد یافت.
-
♦ آسیب استئوکندرال تالوس (OLT)
هر نوع آسیب دیدگی ناگهانی از جمله رگ به رگ شدن پا قادر به آسیب رساندن غضروف روی تالوس (استخوان پاشنه پا) یا حتی بروز شکستگی، ایجاد تاول یا زخم روی استخوان زیرین گردد. احتمالاً در پی ابتلا به ضایعات استئوکندرال تالوس شاهد گرفتگی مچ، یا قفل شدن پا و درد آن ماه‌ها پس از درمان پای آسیب دیده باشد.
درمان این معضل به میزان بسیار به نوع آسیب دیدگی استئوکندرال تالوس دارد، با این حال احتمالاً لازم باشد برای ثابت نگه داشتن مچ پای آسیب دیده پاهای خود را گچ گرفته و برای برداشتن وزن اضافی از روی پا از عصا استفاده کنید. در ادامه برای بهبود تدریجی بیمار، فیزیوتراپ تمریناتی را ارائه خواهد کرد.
از دیگر عوامل ایجاد ورم پا معضل بورسیت است. مچ پا برای محافظت بیشتر در فضای مابین تاندون‌ها و استخوان‌ها حاوی دو کیسه پر از مایع یا بورس است. در صورت التهاب این دو کیسه در پی استفاده بیش از حد، آرتریت، پوشیدن کفش های دارای پاشنه بلند، تغییر کفشی که اخیرا انجام شده، یا انجام تمرینات پس از یک دوره استراحت بورسیت بروز می‌کند.
در صورت ابتلای بیمار ممکن است فرد در مچ پای خود احساس سفتی، گرما و حساسیت کرده و یا شاهد تورم باشد. بهترین درمان بورسیت شامل استراحت دادن به پا، قرار دادن یخ، فشرده سازی و بالا نگه داشتن پا خواهد بود. از سوی دیگر می‌توان برای کاهش درد و تورم مصرف داروهای ضدالتهابی را در دستور کار قرار داد. علاوه بر مطالب عنوان شده باید گفت انجام تمرینات کششی و ورزشی خاص قادر به ممانعت از بروز مشکلات آتی است.
به احتمال بسیار دلایل متعددی در بروز دردهای مداوم در بخش خارجی مچ پا دخیل است. بیشترین احتمال درد مزمن جانبی مچ پا عدم بهبود مناسب یک رباط رگ به رگ شده و ضعف آن است. این بهبود نامناسب رباط منجر به ناپایداری کل مفصل و آسیب و درد بیشتر و ورم پا خواهد شد. درمان این معضل به میزان قابل توجهی به علت آن بستگی دارد. بی‌شک استراحت دادن به پا و انجام برخی تمرینات ویژه جهت تقویت بافت های تضعیف شده موثر است.
تاندونیت آشیل در پی تجزیه بافت به واسطه بکارگیری بیش از حد پا بروز می‌کند، این بیماری به تدریج بروز کرده و رفته رفته تشدید خواهد شد. احتمال دارد در صورت ابتلا به این بیماری در محل اتصال تاندون پشت پا به پاشنه، ممکن است احساس درد یا برآمدگی را تجربه کنید.
گاهی ممکن است تاندونیت آشیل وسط تاندون را تحت تأثیر قرار داده و در آنجا متوجه برآمدگی شوید. برای درمان این بیماری و کاهش درد و تورم به احتمال بسیار استراحت و داروهای بدون نسخه می تواند مثمر ثمر باشد. کفش‌ها، کفی‌ها یا بریس‌های مخصوص تجویز شده از سوی متخصصین و انجام برخی حرکات فیزیوتراپی می‌توانند با کاهش فشار وارده بر تاندون به بهبودی بیماران کمک کنند.
این معضل در پی ضربه‌ها و آسیب‌هایی چون شکستگی و پیچ خوردگی پا و با مختل شدن عملکرد سیستم ایمنی و نورون‌های سمپاتیک بروز می‌کند. در آتروفی سودک هیچ نوع آسیب دیدگی واضحی به اعصاب رخ نمی‌دهد. از علائم این بیماری می‌توان به درد شدید، خشکی مفصل و ورم پا اشاره کرد. خصوصیات اتونومیک، حسی و حرکتی ممکن است وجود داشته باشد.
این بیماری از دلایل اصلی ناتوانی در بیمار محسوب می‌شود و از هر پنج بیمار تنها یک نفر میتواند مجدداً فعالیت‌های پیشین خود را پس از بهبودی انجام دهد. این بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان آن بهتر خواهد بود. مدیریت موثر شکل مزمن این بیماری اغلب چالش برانگیز است.
سندرم کمپارتمان زمانی اتفاق می‌افتد که با محدودیت جریان خون، فشار داخل بافت افزایش می‌یابد و همین مسئله منجر به آسیب رسانی به عضلات و اعصاب مجاور می‌شود.
سندرم کمپارتمان یک وضعیت دردناک و بسیار جدی است که در طی خونریزی یا تورم در مجموعه‌ای محصور از ماهیچه‌ها - معروف به کمپارتمان عضلانی- ایجاد می‌شود.
برای ورم پا چه باید کرد؟
در صورت محدود بودن ورم پا احتمالاً جای هیچ گونه نگرانی نخواهد بود. در صورتی که پاها را بالا نگه دارید، مثلاً با قرار دادن پا روی یک زیرپایی، طی چند ساعت تورم به طور کامل از بین می‌رود.
برای ورم پا چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه نمود. اگر تورم آنقدر زیاد است پس از فشردن انگشت خود روی آن فرو رفتگی ایجاد شود، ، یا اگر ورم به طور ناگهانی ایجاد شده باشد، بیش از چند روز طول بکشد، یا فقط یک پا را تحت تاثیر قرار دهد، یا همراه با درد یا تغییر رنگ پوست باشد ضروری علائم خود را با پزشکتان در میان بگذارید.
در نهایت، بهتر است خود نسبت به تشخیص مشکل اقدام نکنید. با وجود دلایل بالقوه بسیاری که برای تورم وجود دارد، بسیار حائز اهمیت است که به پزشک اجازه دهید تا علت تورم را ارزیابی کند، درمان مورد نیاز خود را تجویز کرده و به شما کمک کند تا در اسرع وقت سرپا شوید.
رویکردهای مراقبت خانگی برای ورم پا چیست؟
چند نکته مراقبت خانگی که احتمالاً به کاهش تورم کمک می‌کند:
-
♦ پاهای خود را روی بالش قرار دهید: برای اینکار ضروری است دراز بکشید و آنها را بالای قلب خود قرار دهید.
-
♦ پاهای خود را ورزش دهید: ورزش دادن به پاها منجر به پمپاژ مایع تجمع یافته از پاها به سمت قلب می‌شود.
-
♦ از یک رژیم غذایی کم نمک پیروی کنید: هرچه میزان مصرف سدیم کمتر باشد، احتمالاً تجمع مایعات و تورم کاهش می‌یابد.
-
♦ جوراب مخصوص واریس بپوشید ( این جوراب‌های مخصوص در اکثر داروخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی موجود است).
-
♦ در مدت زمان مسافرت هرچند وقت یکبار از حرکت بیایستید و استراحت کنید.
-
♦ از پوشیدن لباس های جذب از جمله شلوار یا جوراب های جذب که ران شما را تحت فشار قرار می‌دهد، خودداری کنید.
-
♦ در صورت داشتن اضافه وزن، وز خود را پایین بیاورید.
-
♦ در صورت نگرانی در مورد احتمال ورم پا با مصرف برخی داروهای خاص، هرگز بدون مشورت با پزشک متخصص خود مصرف داروی فوق را متوقف نکنید.
-
♦ پوشیدن کفش های پهن، دارای پاشنه کم و کفی نرم و کاملا راحت را امتحان کنید
چه ارتباطی میان واریس و ورم پا وجود دارد؟
در خصوص ارتباط واریس و ورم پا باید گفت برخی مبتلایان به واریس احتمالاً تجربه درد یا ناراحتی را خواهند داشت. علاوه بر ظاهر متمایز پاهای مبتلایان به واریس، علائم این افراد می تواند شامل پاهای دردناک، سنگین و پا و مچ پای ورم باشد.
در شرایطی که خون در بدن جریان پیدا می‌کند، خون با کمک شریان های قلب و سیاهرگ ها خون را به قلب پمپاژ می‌کند. سیاهرگها به واسطه دریچه‌های کوچک خود از بازگشت خون به پاها و تجمع آن جلوگیری می‌کنند. با تضعیف این دریچه ها، رگ های واریسی تشکیل می شوند و ارتباط واریس و ورم پا پدیدار می‌شود.
ناراحتی ناشی از وریدهای واریسی از درد خفیف تا بسیار شدید متغیر است. علائم واریس شامل خستگی پا، سنگینی و ورم پا خواهد بود.
واریس و ورم پا می تواند شامل یک ورم خفیف در اطراف مچ پا یا ادم شدید از زانو تا مچ پا باشد. برای ممانعت از تجربه یک زندگی همراه با درد و ناراحتی مزمن، درمان پاهای دچار تورم ضروری است.
ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به چه دلیلی بروز می‌کند؟
ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی کامل زانو با فقدان خون پنهان در ابتدای روز بعد از جراحی مرتبط است. در چنین شرایطی سطح هموگلوبین بیمار باید کنترل شود. میزان ورم پا با شاخص توده بدنی بیمار و میزان خون پنهان فقدان یافته مرتبط است.
ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، با افزایش ناگهانی فعالیت‌ها رایج خواهد بود. در چنین شرایطی بهتر است پا را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید (برای بالا نگه داشتن پا می‌توانید بالش ها را زیر ساق پا قرار دهید)، و یخ را مستقیماً روی زانوی خود قرار دهید.
درد و ورم پا از متداول‌ترین مشکلات مرتبط با تعویض مفصل زانو است. معمولاً در هفته نخست تورم متوسط تا شدید بوده با این حال پس از هفته ها و ماه های به تدریج کاهش می یابد. هرچند تورم خفیف پا احتمالاً به طور معمول تا شش ماه پس از جراحی ماندگار خواهد بود.
ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، در نتیجه تجمع مایع اضافی در بافت مفصل زانو ایجاد می‌شود. در حین جراحی پزشک متخصص پوست، بافت های نرم و استخوان ها را می‌برد. بهبودی زمانبر است، احتمالاً مایعات اضافی موجود در بافت به عنوان بخشی از زنجیره التهابی عامل بهبودی تجمع پیدا می‌کند.
ورم پا بعد از عمل هالوکس والگوس به چه دلیلی بروز می‌کند؟
درست مانند هر جراحی دیگری ورم پا بعد از عمل هالوکس والگوس امری طبیعی است و بیشتر در پی تجمع مایعات میان بافتی به دلیل برش بافت نرم و پوست بروز می‌کند. در حقیقت در پی روند بهبودی زخم پس از جراحی و در پروسه التهاب ناشی از جراحی این ورم پدید می آید.
درد و ورم پا بعد از عمل هالوکس والگوس به آرامی در 6 هفته پس از جراحی بهبود می یابد. احتمالاً پس از جراحی درد و تورم جزئی داشته باشید که 6 ماه تا یک سال طول بکشد. پس از جراحی هالوکس والگوس به منظور حفاظت بیشتر انگشت پا و حفظ آن در وضعیت مناسب ضروری است برای حداقل 3 تا 6 هفته، پا و انگشت را داخل گچ یا نوع خاصی از کفش قرار دهید.
عوارض احتمالی بروز تورم در پا چیست؟
از آنجایی که عامل ورم پا می تواند ابتلا به برخی بیماری های جدی باشد، تشخیص دقیق علت ورم به جلوگیری از ایجاد عوارض جدی و آسیب دائمی در فرد کمک شایانی می‌کند. با تشخیص علت اصلی ورم و پیروی از برنامه درمانی طراحی شده توسط پزشک متخصص مانع ریسک بروز عوارض بالقوه احتمالی، از جمله بروز بدشکلی، احتمال قطع عضو، نارسایی قلبی، فلج موقت یا دائمی، بی‌تحرکی، ناتوانی در تحرک
درد و ناراحتی شدید، قانقاریا و گسترش عفونت خواهد بود.
سخن پایانی
اغلب اوقات، تورم در پا و مچ پا مسئله جدی محسوب نمی‌شود و به سرعت برطرف می شود، با این حال گاهی اوقات تورم در مچ پا می تواند نشانه دهنده یک مشکل جدی و حاد سلامتی باشد که نیازمند مراقبت پزشکی است.
بروز تورم در مچ پا و پا پیامدی نسبتاً شایع است که به دلایل مختلفی بروز خواهد کرد. گاهی ممکن است ورم پا در پی وارد شدن ضربه به پا یا آسیب دیدن آن ایجاد شود، گاهی علت میتواند آرتروز یا شرایط خاص پزشکی مچ پا و پا باشد.
از سوی دیگر زنان باردار نیز ممکن است دچار تورم در پا شوند. لخته شدن خون یا مشکلات ورید نیز می‌تواد عامل دیگری برای مچ پا و پای ورم کرده باشد. به همین دلیل، در صورت ورم ناگهانی مچ پا و پاها بدون هیچ دلیل مشخصی، ضروری است فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
درک علت اصلی تورم توسط پزشک متخصص در اندام‌های تحتانی از جمله پاها برای درمان موثر این معضل گاهاً نگران کننده، بسیار حائز اهمیت است.