بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر؛ اقدامی بحث برانگیز میان بیماران تازه جراحی شده

افرادی که برای درمان دیسک خود با تشخیص پزشک معالج خود تن به جراحی می‌سپارند، در خصوص انجام برخی فعالیت‌های ازجمله بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر با ابهام و تردید مواجه می‌شوند و نمی‌دانند که آیا با انجام چنین فعالیت‌هایی دیسک آن‌ها مجدداً عود کرده و باز هم به دوران قبل از عمل دیسک کمر خو بازگردند و یا خیر؟

آیا بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر اشتباه است؟

در این مقاله بر آن شدیم که نظر متخصصین درباره بالا و پایین رفتن از پله بعد از جراحی فتق دیسک را شرح دهیم و باهم درباره ضررها و آسیب‌های این‌گونه تحرکات و فعل‌وانفعالات پرفشار در روزهایِ ابتدایی پس از عمل، گفت‌وگو کرده و توصیه پزشکان در رابطه با زمان مناسب برای بالا و پایین رفتن از پله را بازگو نماییم.
 
قبل از اینکه به این پرسش مهم بپردازیم که آیا بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر ضرر دارد یا خیر؟ و پاسخ‌های متخصصین را دراین‌باره مرور نماییم، به‌طور اجمال علت بروز فتق دیسک را شرح می‌دهیم تا بتوانیم بر آن اساس آسیب‌های بالا و پایین رفتن از پله بعد از جراحی دیسک کمر را موردبررسی قرار دهیم.
 آنچه متخصصین امر از ستون فقرات انسان برای ما تصویر می‌نمایند نشان می‌دهد که ستون فقرات هر شخصی متشکل از زنجیره‌ای از استخوان‌هاست که مهره نام دارند و نخاع از میان این ستون استخوانی عبور می‌کند و بین هر یک از استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) نیز یک دیسک قرار دارد.
این دیسک‌ها نقش یک ضربه‌گیر را دارند و به حفظ استخوان‌های شما کمک می‌کنند. گاهی اوقات که با افزایش سن یا آسیب‌دیدگی و یا عللی دیگر که در ادامه بیان خواهد شد، دیواره بیرونی یکی از این دیسک‌ها ضعیف شود و قسمت نرم و داخلی دیسک بیرون بزند، به چنین حالتی فتق یا برآمدگی دیسک می‌گویند.
برای درمان فتق دیسک اگر روش‌های غیرتهاجمی پاسخ نداد (که در بخش‌های آتی به‌طور مفصل دراین‌باره سخن می‌گوییم)، متخصص مربوطه جراحی فتق دیسک را در دستور کار قرار می‌دهد.
با این حال نکته حائز اهمیت پس از جراحی دیسک کمر، مراقبت‌های پس از جراحی توسط بیمار می‌باشد که از آن جمله می‌توان به‌ضرورت استراحت 4 هفته‌ای توسطِ او اشاره نمود تا ماهیچه‌ها و بخیه‌های انجام‌شده بر روی بدن ترمیم شوند.
بنابراین همیشه تأکید می‌شود که در مدت‌زمان یادشده، بالا و پایین رفتن از پله بعد از جراحی فتق دیسک به‌هیچ‌عنوان صورت نپذیرد و پس از پایان مدت مذکور فرد می‌تواند به‌آرامی و تحت نظارت از پله‌ها بالا و پایین ‌رود و با خیال راحت چالش بالا و پایین شدن از پله بعد از جراحی دیسک کمر را برای خود مرتفع سازد به این صورت که از نرده‌ها کمک بگیرد و تک‌تک پله‌ها را بالا و پایین کند به شرطی که با کشیدن نرده‌ها بالا نرود.

علت ایجاد دیسک کمر چیست؟

هرچند دیسکِ کمر همیشه آزاردهنده نمی‌باشد و لزوماً دردی ایجاد نمی‌کند اما هنگامی‌که این ضایعه بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی مجاور فشار می‌آورد، ممکن است در ناحیه پا، گردن و شانه‌ها احساس درد را برای بیمار به ارمغان آورد و نشانه‌هایی همچون سوزن سوزن شدن یا ضعف در قسمتی از بدن را از خود آشکار سازد.
اما اینکه علت ایجاد فتق دیسک چیست و اصلی‌ترین دلیل بروز این ضایعه چه می‌تواند باشد، اکثر متخصصین این رشته به موارد زیر اشاره می‌کنند:

• ♦ بلند کردن وسایل سنگین به روش اشتباه 
• ♦ چرخش ناگهانی بدن (کمر) 
• ♦ اضافه‌وزن 
• ♦  انحطاط ناشی از بیماری 
• ♦ افزایش سن 

دلیل بی‌حسی پا بعد از عمل دیسک کمر چیست؟‌

هرچند بی‌حسی پا بعد از جراحی دیسک کمر ممکن است دلایل متعددی ازجمله چسبندگی یا بی‌تحرکی فرد پس از انجام عمل و یا التهاب داشته باشد اما متخصصین این حوزه مهم‌ترین علت آن را وارد آمدن فشار مجدد بر روی عصب می‌دانند که موجب درگیرشدن عصب‌های حسی و سبب‌ساز بی‌حسی پا می‌گردد طوری که بالا و پایین شدن از پله بعد از جراحی فتق دیسک را بسیار سخت و مرارات آور می‌نماید.
از طرفی درست است که دکتر دیسک کمرمعالج بعد از جراحی دیسک کمر به بیمار تأکید می‌کند که بین ۴ تا ۸ هفته استراحت کند اما این به معنای نشستن در خانه و استراحت مطلق نمی‌باشد و فرد نیاز دارد که بعد از هفته دوم برخی فعل‌وانفعالات حرکتی را بر اساس نظر متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی انجام دهد که این تحرک مانع از این مسائل گردد. البته باز هم یادآوری می‌گردد که بالا و پایین رفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر در 4 هفته اول مجاز نمی‌باشد.
لازم به یادآوری است که بی‌حسی پا بعد از عمل فتق دیسک حتی اگر بالا و پایین رفتن از پله پس از عمل را برای او با مانع مواجه سازد، نباید باعث واهمه و نگرانی زیادی در وی شود چراکه این نشانه، نمی‌تواند تنها به معنای عود فتق دیسک باشد و برگشت این بیماری بعد از عمل جراحی تنها به دلیل آزاد نشدن دیسکِ درگیر در حین عمل و یا چسبندگی و علل دیگری می‌باشد و بی‌حسی پا بعد از جراحی دیسک کمر نباید به‌عنوان چنین دغدغه‌ای ذهن بیمار را به خود مشغول نماید.
در چنین شرایطی توصیه متخصصین به بیماران این است که باگذشت یک تا دو هفته از بی‌حسی پا بعد از جراحی فتق دیسک، یک نوار عصب و عضله انجام دهند تا وضعیت جدید عصب را به‌دقت موردبررسی قرار دهند و هم‌زمان انجام ورزش‌های ساده، استفاده از کمربند طبی و تجویز داروی گاباپنتین را برای بیمار در نظر می‌گیرند و باگذشت 4 هفته نیز محدودیت‌های مطلق بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر منقضی می‌شود.

کدام تغذیه بعد از عمل دیسک کمر بهتر است؟

بعد از عمل دیسک کمر آنچه می‌تواند بهبود و درمان بیماری را در فردِ مبتلا تسریع نماید، مراقبت‌های بعد از عمل جراحی می‌باشد که این مقوله علاوه بر تغذیه بعد از عمل دیسک کمر به نحوه استراحت، نحوه خوابیدن بعد از عمل، نحوه استفاده از کمربندهای طبی، نحوه بالا و پایین رفتن از پله پس از جراحی و ...در دوران نقاهت ارتباط دارد.
به‌هرحال بعد از جراحی فتق دیسک توصیه پزشکان استفاده از خوراکی‌های زیر است:

• ♦ غذاهای فیبردار 
• ♦ نوشیدن آب به مقدار زیاد 
• ♦ مصرف انواع ویتامین‌ها 
• ♦ مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی 
• ♦ مصرف خوراکی‌های غنی از آهن 
• ♦ مواد غذایی سرشار از پروتئین ازجمله لبنیات، ماهی، تخم‌مرغ، مرغ، بوقلمون وگوشت قرمز 

همچنین محققین این حوزه پیشنهاد نموده‌اند از مواد خوراکی زیر که در طب سنتی برای تغذیه پس از جراحی دیسک کمر سفارش شده‌اند، به‌طور مرتب استفاده شود تا هم باعث تسکین درد شده و هم مانع از یبوست گردند.
از طرفی قرار دادن آن‌ها در برنامه تغذیه خود پس از جراحی فتق دیسک موجب تقویت بافت‌های پیرامون ستون فقرات و پایین آوردن فشارخون می‌شود. این داروهای طبیعی عبارتند از:

• ♦  چای سبز (نوشیدنی) 
• ♦ روغن ماهی (برای ماساژ ناحیه مذکور) 
• ♦ نعناع (به‌صورت جویدنی) 
• ♦ زنجبیل (به‌صورت خوراکی یا پماد) 

همچنین مصرف فست فوودها، غذاهای چرب و سرخ کردنی، برنج سفید، نان سفید، گوشت گاو، نوشیدنی‌های حاوی شکر و لبنیات پرچرب برای بیمارانی که دیسک کمر عمل نموده‌اند، نباید در تغذیه بعد از عمل دیسک کمر گنجانده شوند.
 ضمناً متخصصین امر همواره به بیماران توصیه می‌کنند عدم مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها تا 12 ساعت بعد از عمل می‌باشد.
همچنین استفاده از سوند ادرار برای بلند نشدن فرد بعد از جراحی و نیز بستن کمربند مخصوص برای اینکه فشار زیادی به کمر او وارد نگردد، توصیه می‌گردد.
به‌طور خلاصه می‌توان مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از جراحی فتق دیسک را که در کنار برنامه غذایی فوق الاشاره برای بهتر شدن حال بیمار لازم‌الاجرا می‌باشند، به شرح زیر نام برد:

• ♦ مراقبت از محل زخم و تمیز نگه‌داشتن آن 
• ♦ نخوابیدن به پشت و بر روی شکم 
• ♦  استحمام نکردن یا حداقل خیس نکردن محل زخم بعد از عمل تا ۱۰ روز 
• ♦ راه رفتن آرام و عدم ایستادن و نشستن به مدت طولانی 
• ♦ بالا نرفتن از پله به دلیل فشاری که بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر بر بافت و مهره ترمیمی وارد می‌آورد. 
• ♦ خم نشدن به سمت جلو و پهلوها 
• ♦ استفاده از توالت فرنگی 
• ♦ عدم رابطه جنسی تا یک ماه و نیم پس از عمل 
• ♦ استفاده از داروهای ضدالتهاب و ضد درد تجویزشده و نیز مکمل‌ها و ویتامین‌ها 
• ♦ بستن کمربند طبی 
• ♦ انجام ورزش‌های ساده 

آیا درد پا بعد از عمل دیسک کمر طبیعی است؟

هرچند جراحی ستون فقرات در سال‌های اخیر بسیار قابل‌اعتماد شده و محبوب‌تر گردیده، اما این جراحی نیز همچون عمل‌های مختلف دیگر ممکن است با عوارضی جزئی همراه باشد. به‌عنوان‌مثال بعضی از بیماران پس از جراحی فتق دیسک همچنان پادرد خواهند داشت و همین موضوع در خصوص طبیعی بودن درد پا بعد از عمل دیسک کمر است برایشان ابهام ایجاد خواهد کرد.
پاسخ متخصصین به این نگرانی‌ها و دلهره‌های بیماران این است که احتمال دارد این درد پا یک وضعیت موقتی باشد زیرا ریشه‌های عصبی در حال بهبود هستند و ممکن است حتی هفته‌ها نیز طول بکشد اما آن‌ها می‌گویند اگر درد پا بعد از 3 ماه همچنان ادامه داشت، پس نمی‌توان انتظار داشت که به‌خودی‌خود بهبود یابد.
حال برای پاسخ دادن به این سؤال که درد پا بعد از جراحی فتق دیسک طبیعی است یا خیر لازم است در زیر به چند دلیل برای ادامه درد پا بعد از جراحی اشاره شود:

• ♦ تشخیص نادرست 

اولین علتی که ممکن است باعث استمرار درد پا پس از عمل دیسک کمر شود؛ تشخیص نادرست قبل از عمل می‌باشد.
 البته درست است که با ارتقاءِ روش‌های تصویربرداری قبل از عمل (مانند MRI) این احتمال بسیار کم شده است اما به‌هرحال همیشه احتمال تشخیص منشأ درد بیمار وجود دارد و نمی‌توان آن را کاملاً نادیده گرفت.

• ♦ مشکلات دوگانه باعث درد می‌شود 

دومین علت درد پا پس از عمل فتق دیسک ، هم‌زمانی بروز دو ضایعه مختلف در فرد می‌باشد. مثلاً احتمال دارد شخصی به فتق دیسک در سطح L4-L5 با رادیکولوپاتی L5 دچار شده باشد که این اتفاق موجب ایجاد سندرم پیریفورمیس می‌گردد و در آن عضله پیریفورمیس واقع در حوالی مفصلِ لگن به گرفتگی دچار شده و موجب ایجاد درد در ناحیه باسن می‌شود.
همچنین عصب سیاتیک مجاور را تحریک کرده و درد و بی‌حسی در پا ایجاد می‌کند.

• ♦ تنگی فورامینال و مرکزی 

یکی دیگر از علت‌های شایع برای ادامه درد پا در عمل‌های دیسک کمر، امکان ابتلای بیمار به دو ضایعه تنگی روزنه (تنگ شدن فضای دیسک) و تنگی مرکزی است.

• ♦  فتق دیسک ثانویه 

پس از انجام عمل فتق دیسک ، احتمال دارد دیسک دیگری پاره شود و باز هم به ریشه عصب برخورد کند. این اتفاق ممکن است سال‌ها پس از جراحی رخ دهد و نشانه‌اش این است که درد پس از جراحی از بین می‌رود، اما مجدداً خودبه‌خود برمی‌گردد.

• ♦ آسیب عصبی در حین جراحی 

گاهی اوقات در زمان جراحی امکان دارد عصب آسیب ببیند و به یکی از علت‌های پادرد پس از جراحی فتق دیسک تبدیل شود. بافت ریشه‌های عصبی به‌گونه‌ای هستند که ممکن است با یک جراحی معمولی نیز آسیب ببینند.

• ♦  بافت اسکار 

یکی دیگر از علت‌های درد پا پس از جراحی دیسک کمر که احتمال بسیار ضعیفی دارد، وقوع بافت اسکار می‌باشد. این بافت که پس از تمام جراحی‌ها ایجاد می‌شود می‌تواند ریشه عصبی را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به درد پا گردد. هرچند با فیزیوتراپی این درد کاهش و بهبود می‌یابد.
بنا به دلائل پیش‌گفته به‌راحتی می‌توان سؤال اکثر افراد جراحی‌شده مبنی بر اینکه آیا درد پا بعد از عمل دیسک کمر طبیعی است؟ را پاسخ داد و تأثیر صبر و بردباری در مراقبت‌های پس از عمل را مجدداً برای این عزیزان بازگو نمود.
همان‌گونه که اشاره شد همه افراد مبتلا به دیسک کمر نیاز به دیسککتومی کمر (جراحی دیسک) ندارند و اکثر اوقات این معضل با روش‌های غیرتهاجمی قابل‌درمان می‌باشند.
چنانچه این روش‌ها جواب نداد آنگاه پزشک معالج روش دیسککتومی کمر را در پیش می‌گیرد که در بخش‌های آتی به آن اشاره خواهیم نمود.
اما روش‌های غیر جراحی که پیش از هرگونه عمل توسط متخصصین زبده برای افراد دارای فتق دیسک استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• ♦  تجویز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی 
• ♦ استفاده از مسکن‌ها 
• ♦ ورزش یا فیزیوتراپی 
• ♦ تزریق استروئید، اوزون یا کورتون 

چنانچه هنوز علائم پیش‌گفته شدت داشت و کماکان برای بیمار آزاردهنده بود یا احتمال آسیب عصبی دائمی وجود داشته باشد، آنگاه پزشک معالج جراحی را توصیه می‌کند که البته پس از آن باید مراقبت‌های موردنیاز ازجمله حساسیت‌های بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر موردتوجه بیمار و اطرافیانش قرار گیرد.
در طول عمل فتق دیسک ، جراح ارتوپد بخشی از دیسک آسیب‌دیده را خارج می‌کند تا با این اقدام، فشار بر روی نخاع کاهش پیدا کند. برای این کار جراح می‌تواند از روش‌های مختلفی استفاده کند ازجمله اینکه یک لوله کوچک را از طریق پوست پشت، بین مهره‌ها و داخل فضای دارای فتق دیسک عبور داده می‌شود.
پس از آن ابزارهای کوچکی را از طریق لوله وارد می‌کنند تا بخشی از دیسک آسیب‌دیده را جدا کند. در روشی دیگر احتمال دارد پزشک معالج از لیزر برای برداشتن بخشی از دیسک بهره ببرد. انتخاب بهترین تکنیک به تجربه پزشک و شرایط بیمار و همچنین تجهیزات مرکز تخصصی مورد نظر بستگی دارد.
این جراحی نیز مانند هر جراحی دیگری ممکن است خطراتی را برای بیمار داشته باشد و پس از آن نیز محدودیت‌هایی مانند بالا و پایین شدن از پله بعد از جراحی دیسک کمر برایش به همراه آورد که البته بستگی به سن و سلامت وی نیز دارد. این خطرات عبارتند از:

• ♦ خونریزی 
• ♦ عفونت 
• ♦ لخته شدن خون 
• ♦  آسیب به نواحی مجاور مانند آسیب‌های عصبی 
• ♦ واکنش و حساسیت به داروهای بیهوشی 

چگونه برای عمل دیسک کمر آماده شویم؟

پزشک معالج هم‌زمان با انجام برخی آزمایش‌های تخصصی و تصویربرداری MRI نهایی از ستون فقرات فرد از بیمار می‌خواهد که مصرف داروهایی مانند رقیق‌کننده‌های خون را قبل از روز موعود قطع کند و شب قبل از جراحی نیز، چیزی نخورد یا ننوشد.
در حین عمل نیز از یک بی‌حس‌کننده موضعی برای بیمار استفاده می‌شود تا او احساس درد یا ناراحتی نکند و یا ممکن است بسته به تکنیک مورد استفاده برای وی بیهوشی عمومی در نظر بگیرند. سپس جراح یک برش کوچک در پشت بیمار و در سطح دیسک آسیب‌دیده که با استفاده از اشعه ایکس مشخص‌شده، ایجاد می‌کند.
آنگاه یک سیم را به فضای بین مهره‌های او وارد کرده و سپس یک لوله بزرگ‌تر را روی این سیم فشار می‌دهد. پس از این مرحله، یک لوله دوم و بزرگ‌تر را روی آن لوله فشار می‌دهد و با این اقدام به‌آرامی بافت را به سمت مهره از هم جدا می‌کند.
 در انتها، جراح همه لوله‌ها را به جز بزرگ‌ترین لوله خارج می‌کند. لازم به ذکر است که تمام ابزارها و تجهیزات کوچک ازجمله دوربین و چراغ و... را از طریق این لوله عبور می‌دهند.
آنگاه جراح قسمت دیسک آسیب‌دیده را با استفاده از ابزارهای یادشده برمی‌دارد و بعد از خارج کردن کامل ابزار محل برش را بخیه می‌زند و باند پیچی می‌کند.

سخن آخر

آنچه در این مقاله باهم به اشتراک گذاشتیم بررسی علت‌های بروز فتق دیسک و روش‌های درمان این بیماری ازجمله جراحی فتق دیسک بود و گفتیم که دلیل بی‌حسی پا بعد از عمل دیسک کمر موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و باگذشت چند هفته حتی می‌توان بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر را تجربه نمود.
همچنین به‌طور مفصل از تغذیه بعد از عمل دیسک کمر نوشتیم و توصیه‌هایی که متخصصین درباره خوراکی‌های موردنیاز برای رفع این کسالت ارائه می‌دهند، بازگو نمودیم.
شما می‌توانید جهت بررسی و ارزیابی دقیق علت درد فتق دیسک خود به مرکز تخصصی ما مراجعه کنید تا متخصصین مجرب و کادر درمانی موفق ما به کمک مجهزترین امکانات تشخیصی و مدرن‌ترین تجهیزات درمانی بهترین تشخیص را برایتان انجام داده و مؤثرترین روش درمانی را به شما هدیه نمایند.
کافی است برای حضور در این کلینیک از طریق شماره تلفن‌های موجود در بخشِ تماس با همکاران ما تماس حاصل فرمایید.