درمان ورم پای دیابتی؛ رفع مشکلات پا در بیماران دیابتی برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر
دیابت در اثر بالا رفتن سطح قند خون از حد طبیعی بروز می‌کند. این بیماری، درمان صددرصدی ندارد و افراد مبتلا باید به‌صورت مداوم با روش‌های مشخص تحت نظر متخصص آن را مدیریت کنند تا قند در حد خطرناک افزایش پیدا نکند چرا که عوارض مختلفی از جمله ادم یا تورم در قسمت‌های مختلف بدن مانند پا را به دنبال دارد. افراد مبتلا به دیابیت می‌توانند با تغییر برخی عادت‌های غلط و انجام راهکارهای مناسب به درمان ورم پای دیابتی بپردازند.
ورم پای دیابتی معضلی است که باید مدیریت شود.
ورم پای دیابتی یکی از عوارض بیماری دیابت است و هنگامی‌که مدیریت دیابت به‌درستی انجام نشود، منجر به مشکلاتی مانند نوروپاتی، کتواسیدوز دیابتی، بیماری کلیوی، فشارخون بالا، عوارض پوستی، تغییر در بینایی و مشکلات مختلفی در پا و حتی دردهای حاد یا مزمن می‌شود.
اگر به دیابت مبتلا هستید و متوجه تغییراتی مانند تورم در بدن خود شدید یا شروع به از دست دادن حس در اندام‌های خود کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. برخی از عوارض مانند بی‌حسی در پا یا تورم بیش‌ازحد زمانی که فوراً مورد توجه قرار نگیرند می‌توانند کشنده باشند.
هنگامی‌که با مشکلات مختلف در اندام تحتانی خود مواجه می‌شوید، می‌توانید از برخی روش‌های مناسب خانگی یا سنتی و یا داروهایی که پزشک برایتان تجویز کرده است جهت بهبود آن استفاده کنید.
به‌طورکلی نیز چکاپ‌های منظم قند خون با دستگاه‌های خانگی و همچنین تحت نظر متخصص و استفاده به‌موقع از داروهای تجویزشده مانند انسولین کمک بزرگی به کنترل بهتر دیابت و جلوگیری از عوارض مختلف آن خواهد کرد.
علت ورم پا در افراد دیابتی چیست؟
وقتی‌که بخشی از بدن شما مانند پا متورم می‌شود، ممکن است نشانه‌ای از موارد مختلف باشد. التهاب و آسیب از عوامل شایع تورم هستند که هم در افراد دیابتی و هم در افراد سالم می‌تواند منجر به ورم شود اما در برخی موارد بخصوص در افراد مبتلا به دیابت، می‌تواند ناشی از ادم باشد.
ادم زمانی رخ می‌دهد که ناحیه‌ای از بدن شما به دلیل تجمع بیش‌ازحد مایعات در بافت‌های بدن شروع به متورم شدن می‌کند.
این حالت ممکن است به دلایل مختلفی مانند رژیم‌های غذایی سرشار از سدیم (خوردن بیش‌ازحد انواع غذاهای فراوری شده مانند کنسروها و فست فودها)، ماندن در یک وضعیت خاص برای مدت طولانی، حتی تغییرات هورمونی و ... ایجاد شود. یکی دیگر از علل مهم ایجاد ادم نیز دیابت است. اگر به دلیل دیابت دچار ورم شده باشید، می‌تواند ناشی از چیزی جدی باشد و باید به‌سرعت معاینه و درمان شود.
علت ورم صورت در افراد دیابتی چیست؟
علت ورم صورت در افراد دیابتی نیز می‌تواند به همان دلیل ورم پای دیابتی باشد؛ زیرا این بیماری می‌تواند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. درحالی‌که دیابت به‌صورت طبیعی و مستقیم به سیستم گردش خون بدن بیمار آسیب نمی‌رساند، وقتی سطح گلوکز در بدن خیلی بالا باشد می‌تواند به بدن آسیب برساند.
هنگامی‌که سطح گلوکز خون بدن بیمار به‌صورت طولانی مدت و بیش‌ازحد بالا باشد، کم‌کم دیواره رگ‌های خونی کوچک آسیب خواهند دید و درنتیجه گردش خون ضعیفی ایجاد می‌شود. وقتی‌که گردش خون در بدن به‌درستی انجام نشود، در نواحی خاصی به دام می‌افتد، به‌خصوص اندام تحتانی که منجر به ورم می‌شود. گاهی نیز صورت را درگیر می‌کند.
برخی از مواردی هم که می‌توانند مزید بر علت ورم صورت در افراد دیابتی شوند یا ورم پای دیابتی را ایجاد کنند، عبارت‌اند از:
♦ چاقی
♦ گردش خون ضعیف
♦ نارسایی وریدی
♦ مشکلات قلبی
♦ مشکلات کلیوی
♦ عوارض دارویی
توجه داشته باشید که در صورت ابتلا به دیابت و ایجاد ورم باید هرگونه علائم ورم پا را از نظر زخم، رگ به رگ شدن، بریدگی یا سایر انواع آسیب پا و مچ پا بررسی کنید؛ زیرا هنگامی‌که این موارد به‌موقع درمان نشوند، عفونت می‌تواند رخ دهد که می‌تواند منجر به مشکلات جدی و در موارد نادر قطع عضو شود.
بنابراین در صورت مشاهده هرگونه نشانه‌ای از تورم در هر قسمت از بدن در صورت ابتلا به دیابت، در صحبت با دکتر پا خود تردید نکنید.
روش‌های درمان ورم پای دیابتی در منزل کدام است؟
روش‌های بسیار زیادی که به‌عنوان عادت‌های صحیح و سبک سالم زیستن برای افراد دیابتی نیز شناخته می‌شوند می‌توانند به‌عنوان درمان ورم پای دیابتی در منزل به این افراد کمک کنند. بهترین این روش‌ها عبارت‌اند از:
1. حداقل روزی چند ساعت از جوراب فشاری استفاده کنید.
جوراب‌های فشاری می‌توانند به‌خوبی به حفظ میزان مناسب فشار بر روی پاها کمک کنند. درنتیجه گردش خون را در پاها بهبود بخشیده و از تجمع مایعات و تورم در پا جلوگیری می‌کنند.
جوراب‌های فشاری می‌توانند ساق پای شما را تا زانو بپوشانند. کافیست چند ساعت در روز آن‌ها را مانند جوراب‌های معمولی در طول روز بپوشید و قبل از خواب آن‌ها را در بیاورید. می‌توانید آن‌ها را تنها برای پای متورم شده استفاده کنید یا برای هر دو پا بپوشید. اگر قبل از تورم این کار را انجام دهید تا حد زیادی از ایجاد ورم پا جلوگیری خواهید کرد.
لازم به ذکر است که جوراب‌های فشاری مورد استفاده برای درمان ورم پای دیابتی نباید بیش‌ازحد تنگ باشند؛ بنابراین با فشرده‌سازی سبک شروع کنید و در صورت لزوم و صلاحدید پزشک فشرده‌سازی را افزایش دهید. جوراب فشاری بیش‌ازحد تنگ خود می‌تواند گردش خون را کاهش دهد و وضعیت را بدتر کند. همچنین مهم است که جوراب‌ها را بر روی زخم‌های بسته با باز قرار ندهید.
2. پاهای خود را در ارتفاع قرار دهید.
یکی از بهترین روش‌های درمان ورم پای دیابتی در منزل که بسیار هم ساده است این است که پای متورم شده را به کمک چند بالش در ارتفاع قرار دهید. اگر بتوانید پا را بالاتر از سطح قلب ببرید بیشتر می‌توانید به درمان ورم پای دیابتی کمک کنید.
این کار باعث می‌شود به‌جای تجمع مایعات در پاها و تورم مایعات به سمت بالا برگردند و جریان خون بهتر شود. حتماً این کار را هنگام نشستن روی مبل یا دراز کشیدن روی تخت انجام دهید. همچنین اگر به دلیل فعالیت خود مدام پشت میز می‌نشینید و نمی‌توانید پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید، می‌توانید هنگام استراحت این کار را انجام دهید. به‌علاوه بهتر است حداقل هر یک ساعت یک‌بار پوزیشن بدن خود را تغییر دهید.
شما می‌توانید از ژست یوگای Legs Up the Wall نیز استفاده کنید. نحوه انجام این ژست به‌صورت زیر است:
-
♦ به پشت دراز بکشید و باسنتان را تا جایی که مقدور است به دیوار نزدیک کنید.
-
♦ درحالی‌که به این صورت دراز کشیده‌اید، پاهای خود را بالا برده و به دیوار تکیه دهید.
-
♦ این وضعیت را حدود 5 تا 10 دقیقه نگه دارید. می‌توانید در این زمان به موسیقی گوش دهید یا با گوشی خود سرگرم باشید.
3. حداقل سه روی در هفته ورزش کنید
ورزش منظم نه‌تنها جهت مدیریت وزن و بهبود سطح قند خون مفید است، بلکه می‌تواند تا حد قابل‌توجهی گردش خون را تقویت کند و درنتیجه یک روش عالی برای درمان ورم پای دیابتی محسوب خواهد شد. برای شروع، ممکن است انتخاب برخی از ورزش‌های آسان مانند شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی برای شما مفیدتر باشد. به‌طورکلی انجام ترکیبی از تمرینات هوازی و مقاومتی در مدیریت سطح گلوکز خون و کاهش عوارض دیابت مؤثرتر است.
4. وزنتان را مدیریت کنید
به گفته انجمن دیابت آمریکا، داشتن وزن مناسب و حفظ آن کمک بزرگی به افراد مبتلا به دیابت می‌کند؛ زیرا هنگامی‌که قند خون شما در محدوده هدف قرار گیرد، احتمال آسیب کمتری به رگ‌های خونی وجود دارد و درنتیجه عوارضی مانند گردش خون ضعیف و تورم نیز کمتر خواهد شد.
از دیگر مزایای حفظ وزن سالم می‌توان به درد کمتر مفاصل، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و همچنین افزایش انرژی اشاره کرد.
5. درمان ورم پای دیابتی با هیدراته ماندن
یکی از دلایلی که بدن مایعات را در خود نگه‌داشته و منجر به تورم می‌شود، کمبود آب در بدن است؛ بنابراین اگر به میزان کافی آب بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید می‌توانید به درمان ورم پای دیابتی نیز کمک کنید؛ زیرا هر چه مایعات بیشتری مصرف کنید، مایعات بیشتری هم از طریق ادرار دفع خواهید کرد. این در حالی است که بدن در صورت کم‌آبی احساس خطر می‌کند و آب اضافی را نگه می‌دارد.
قبل از افزایش مصرف مایعات در برنامه روزانه خود بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص شود آیا این کار برای شما مناسب است یا خیر؛ زیرا در برخی شرایط، اگر ادم به دلیل نگرانی‌های قلبی یا کبدی باشد، ممکن است متخصص به شما توصیه کند مصرف مایعات خود را حتی محدود کنید.
6. درمان ورم پای دیابتی با خوردن نمک کمتر
خوردن بیش‌ازحد غذاهای شور بخصوص غذاهای فراوری شده که سرشار از سدیم هستند نیز می‌تواند احتباس مایعات و تورم در بدن را چه در افراد دیابتی و چه غیر دیابتی بدتر کند.
معمولاً متخصصان بیش از 2300 میلی‌گرم نمک را برای افراد سالم توصیه نمی‌کنند که در افراد دیابتی این مقدار حتی باید کمتر از نصف قاشق چای‌خوری در روز باشد. مقدار دقیق نمک مناسب برای شرایط هر بیمار ممکن است متفاوت باشد که باید از پزشک خود در مورد آن سؤال کنید. برخی از روش‌های مناسب جهت کاهش نمک نیز عبارت‌اند از:
-
♦ سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات تازه را بیشتر در رژیم غذایی خود قرار دهید.
-
♦ از خرید و خوردن دائمی و بیش‌ازحد غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
-
♦ هنگام انتخاب کنسروها تنها به دنبال کنسروهای کم سدیم باشید.
به‌جای نمک، از چاشنی‌های زیر جهت مزه دار کردن غذا استفاده کنید:
-
♦ پودر سیر
-
♦ پونه کوهی
-
♦ رزماری
-
♦ آویشن
-
♦ فلفل قرمز
7. حداقل چند دقیقه در یک ساعت حرکت داشته باشید.
نشستن به مدت طولانی بخصوص افرادی که ساعات زیادی از روز را باید به‌صورت نشسته برای انجام فعالیت‌های خود سپری کنند نیز می‌تواند تورم در پاها را افزایش دهد. شما می‌توانید به‌عنوان یکی از روش‌های درمان ورم پای دیابتی حداقل هر ساعت یک‌بار بلند شوید و یک پیاده‌روی کوتاه 3 تا 5 دقیقه‌ای انجام دهید تا گردش خون بهتر شده و از ایجاد تورم جلوگیری نماید.
8. در صورت نیاز مکمل منیزیم استفاده کنید.
منیزیم یکی از مواد مغذی مورد نیاز بدن است که به تنظیم عملکرد اعصاب و سطح قند خون کمک زیادی می‌کند. احتباس مایعات یا تورم ممکن است نشانه‌ای از کمبود منیزیم باشد. به‌طور طبیعی مردان بالغ به 400 تا 420 میلی‌گرم منیزیم در روز و زنان به 310 تا 360 میلی‌گرم در روز نیاز دارند؛ بنابراین اگر پزشک شما بعد از انجام آزمایشات مورد نیاز به این نتیجه برسد که شما دچار کمبود منیزیم هستید برایتان مکمل تجویز می‌کند که می‌تواند به درمان ورم پای دیابتی کمک کند.
توجه داشته باشید که نباید خودسرانه از هر نوع مکملی استفاده کنید و مصرف مقادیر زیاد مکمل منیزیم ممکن است منجر به اسهال، گرفتگی معده و حالت تهوع شود. عوارض شدید این مکمل نیز شامل ضربان قلب نامنظم و ایست قلبی است. همچنین اگر علاوه بر دیابت به بیماری مزمن کلیوی مبتلا هستید، مصرف مکمل منیزیم زیاد می‌تواند منجر به ضعف عضلانی شود.
9. استفاده از نمک اسپوم برای درمان ورم پای دیابتی
نمک اپسوم ترکیبی از سولفات منیزیم است که می‌تواند به‌خوبی به تسکین درد و کاهش تورم در پا کمک کند. می‌توانید حمام یا وان خود را با آب و نمک اپسوم پر کنید و پاها را در آن قرار دهید تا تورم پاها کاهش پیدا کند. این روش حتی درد مفاصل را نیز کاهش می‌دهد. اگر دچار نوروپاتی دیابتی هستید، ابتدا دمای آب را با دستان خود آزمایش کنید تا از آسیب به پای خود جلوگیری کنید.
روش‌های درمان ورم پای دیابتی در طب سنتی
علاوه بر روش‌های پزشکی و خانگی روش‌هایی نیز به‌عنوان درمان ورم پای دیابتی در طب سنتی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. بهترین روش‌های درمان ورم پای دیابتی در طب سنتی نیز عبارت‌اند از:
1. چای سبز
چای سبز ترکیباتی محرک و ادرارآور دارد. این چای می‌تواند به متابولیسم بهتر مایعات اضافی در بدن کمک کند و درنتیجه می‌تواند برای درمان ورم پای دیابتی نیز مفید باشد.
برای تهیه آن کافی است یک فنجان آب داشته باشید و یک قاشق چای‌خوری چای سبز را به آن اضافه کنید و آن را در یک قابلمه بجوشانید. سپس چای را از صافی رد کرده ومیل نمایید. به دلیل طبع سرد چای سبز و احتمال افت فشار بهتر است آن را با عسل استفاده نمایید. این کار را می‌توانید ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید.
2. عصاره هسته انگور
یکی دیگر از روش‌های درمان ورم پای دیابتی در طب سنتی استفاده از روغن هسته انگور است که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی قوی می‌باشد و می‌تواند تورم را کاهش دهد.
3. روغن درخت عرعر
روغن درخت عرعر خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی برای بدن دارد. همچنین اعتقاد بر این است که دارای خواص ادرار آور و سم‌زدایی برای بدن است. ازاین‌رو، استفاده از این روغن می‌تواند به کاهش تورم و احتباس آب ناشی از ادم کمک کند.
این روغن از روغن‌های اساسی و سنگین محسوب می‌شود که قبل از استفاده باید تقریباً 5 الی 6 قطره از آن را با 30 میلی‌لیتر روغن حامل مانند زیتون یا نارگیل رقیق کنید. سپس به‌صورت ماساژ روزانه چند قطره از آن را روی ناحیه متورم بمالید. این کار را می‌توانید 2 بار در روز انجام دهید.
4. عصاره برگ درخت زیتون
عصاره برگ درخت زیتون حاوی ترکیبات زیست فعالی است که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی می‌باشد و می‌تواند به‌خوبی به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو ناشی از ادم کمک کند.
5. آب زغال‌اخته
کرن بری یا زغال‌اخته سرشار از مواد معدنی بسیار مفید مانند کلسیم و پتاسیم است. این ترکیبات خاصیت ادرارآوری دارند و می‌توانند از تجمع مایعات در پا و ایجاد تورم جلوگیری کنند. می‌توانید روزانه یک فنجان آب زغال‌اخته را با این هدف بنوشید. نباید در مصرف این نوشیدنی زیاده‌روی کنید؛ زیرا می‌تواند منجر به افت قند خون شود.
6. عصاره دانه کرفس
عصاره دانه کرفس که با نام علمی Apium graveolens نیز شناخته می‌شود، یک ادرارآور طبیعی با خواص ضدالتهابی و ضد میکروبی است؛ بنابراین می‌تواند به کاهش تورم نیز کمک کند. شما می‌توانید پس از مشورت با پزشک، در صورت صلاحدید ایشان مکمل‌های عصاره دانه کرفس را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
7. عصاره بذر شاه بلوط اسب
شاه بلوط اسبی نیز دارای ترکیبی ادرارآور است که از تجمع مایعات در بدن جلوگیری می‌کند. همچنین حاوی ماده‌ای به نام اسین است که خواص ضدالتهابی و ضد ادم دارد.
8. آب آناناس
آناناس سرشار از ترکیبی خاص به نام بروملین است که اثرات ضدالتهابی برای بدن دارد. این نوشیدنی می‌تواند به درمان ادم و علائم آن نیز کمک کند. می‌توانید روزانه یک فنجان آناناس خورد شده یا آب آن را مصرف کنید. البته قند این میوه بالاست و افراد دیابتی نباید در خوردن آن زیاده‌روی کنند.
9. ماساژ درمانی
ماساژ مناسب و صحیح توسط افراد باتجربه می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد و درنتیجه به‌طور طبیعی تورم در پاها را کم می‌کند. برای انجام این ماساژ شما می‌توانید از روغن‌های مختلف مانند روغن عرعر استفاده کنید.
توجه داشته باشید که قبل از ماساژ، 15 دقیقه پای خود را بالا نگه دارید. انجام این کار تضمین می‌کند که مایع جمع شده در ناحیه متورم بدن شما به سمت بالا برگردد. درنتیجه احتباس آب در ناحیه آسیب‌دیده نیز کاهش می‌یابد.
10. زردچوبه
زردچوبه یکی از ادویه‌های عالی و دارای ترکیبات ضدالتهابی مانند کورکومین است و همچنین بدن را سم‌زدایی می‌کند. این خواص می‌تواند به‌خوبی به درمان تورم و درد مرتبط با ادم کمک کند.
برای بهره بردن از خواص زردچوبه می‌توانید روزانه 1 قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه خالص را با 1 لیوان شیر یا آب گرم مخلوط کرده و نوش جان کنید. همچنین می‌توانید برای ایجاد طعم بهتر کمی عسل هم به آن اضافه کنید ولی مراقب باشید بیش‌ازحد عسل نریزید تا منجر به افزایش قند خونتان نشود.
همچنین می‌توانید یک قاشق چای‌خوری زردچوبه را با چند قطره آب مخلوط نمایید تا خمیری یک دست ایجاد شود. سپس این خمیر را روی نواحی متورم ماساژ دهید. می‌توانید این کار را هر صبح و شب تا زمان درمان ورم پای دیابتی انجام دهید.
سخن آخر
همان‌طورکه ملاحظه نمودید روش‌های مختلفی برای درمان ورم پای دیابتی وجود دارد که اکثر این روش‌ها مربوط به تغییرات سبک زندگی است. شما می‌توانید این عادت‌ها را کم‌کم جایگزین عادت‌های غلط نمایید و تا حد زیادی دیابت خود را کنترل کرده و از عوارض احتمالی آن مانند تورم جلوگیری کنید. یادتان باشد تورم بیش‌ازحد و ادامه‌دار می‌تواند خطرناک باشد و حتماً باید توسط یک متخصص خوب در این زمینه مورد معاینه و درمان قرار بگیرد.
شما می‌توانید جهت ارزیابی‌های کامل سطح قند خون خود و بهترین روش‌های کنترل قند خون و درمان دیابت توسط متخصصانی به نام و کار بلد به مرکز تخصصی ما نیز مراجعه کنید. راه‌های ارتباطی ما در سمت چپ همین صفحه قرار داده شده است.