علت ورم دست و پا همراه با درد؛ نشتی رگ های خونی، اضافه بار مایعات و...
علت ورم دست و پا همراه با درد چیست؟ این سوال زمانی مطرح می‌شود که فرد متوجه تورم و احساس درد در دست‌ها و پاهای خود می‌شود. دلایل این مشکل می‌توانند متنوع باشند. برای مثال، ورم و درد در پاها ممکن است به دلیل ایستادن طولانی‌مدت، بارداری، یا مشکلات وریدی مانند واریس رخ دهد. در حالی که ورم و درد در دست‌ها می‌تواند ناشی از آرتریت، یا واکنش‌های آلرژیک باشد. برای تشخیص دقیق علت و دریافت درمان مناسب، مشورت با پزشک ضروری است.
در این مقاله می‌خواهیم درباره ورم‌های مزمن دست،
ورم پا و علل بروز این حالت صحبت کنیم. اگر با این مسئله مواجهید تا انتها با ما همراه باشید.
علت ورم دست و پا همراه با درد به دلیل جمع شدن مایع در داخل بافت‌ها است و این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مایع به خارج از رگ‌های خونی حرکت کرده و وارد فضای بین بافتی بدن می‌شود. به این فضاها گاهی اوقات فضای خارج عروقی نیز می‌گویند که اساساً فضای مرطوب بین سلول‌ها، اندام‌ها و قسمت‌های بدن است.
اگرچه محققین رگ‌های خونی را «ضدآب» می‌دانند، اما ازنظر فیزیکی آنها بیشتر شبیه یک غشای نیمه‌تراوا هستند که از سلول‌های رگ‌های خونی ساخته شده‌اند که معمولاً نزدیک به هم می‌مانند. به همین دلیل عبور مقادیر کمی مایع به عقب و جلو در آنها یک امر طبیعی است اما اگر مایعات بیش‌ازحد معمول از رگ‌های خونی خارج شوند و این اتفاق در پاها یا دست‌ها روی بدهد، یک ناحیه متورم یا پف‌کرده در زیرپوست ایجاد می‌شود.
در چنین وضعیتی دست‌ها یا پاها بزرگ‌تر از حد معمول می‌شوند و غالباً پوست این نواحی براق می‌گردد و زمانی که پوست را در آن نقاط فشار دهید، فرورفتگی ایجاد می‌شود.
شایع‌ترین عللی (غیر از بیماری‌های زمینه‌ای) که باعث خارج شدن مایعات از رگ‌ها می‌شوند و علت ورم دست و پا همراه با درد محسوب می‌گردند، عبارت‌اند از:
1. نشتی رگ‌های خونی
گاهی سلول‌های رگ‌های خونی آن‌طور که باید به هم نمی‌چسبند و بینشان فاصله می افتد. این حالت می‌تواند به مولکول‌های مایع اجازه دهد تا از طریق اتصالات بین سلول‌های رگ‌های خونی (مانند شکاف بین آجرهای دیوار) نشت پیدا کنند. این فاصله و عدم اتصال ممکن است به دلیل عفونت یا التهابات شدید رخ می‌دهد.
2. سطح پایین پروتئین در خون
پروتئین‌هایی مانند آلبومین به نگه‌داشتن مایع در داخل رگ‌های خونی کمک می‌کنند. زیرا مولکول‌های پروتئین در خون، فشار «اسمزی» (که «فشار انکوتیک» نیز نامیده می‌شود) اعمال می‌کنند که به حفظ مایع در داخل رگ خونی کمک می‌نماید.
اگر سطح پروتئین در رگ خونی کاهش یابد، حتی اگر غشای رگ خونی دست‌نخورده باشد، مایع به خارج از ورید یا شریان حرکت می‌کند تا فشار اسمزی در سراسر غشاء یکسان شود و این می‌تواند دلیل التهاب دست و پا همراه با درد باشد.
برخی از علل سطح آلبومین پایین در خون انواع خاصی از بیماری کلیوی، بیماری کبد و سوءتغذیه است.
3. اضافه‌بار مایعات
اگر مایعات بیش‌ازحد معمول در رگ خونی وجود داشته باشد، مایع اضافی به دلیل فشارهای هیدرو استاتیک بالا به دیواره عروق خونی فشار داده می‌شود.
به‌طورمعمول، کلیه‌های ما سطح مایعات بدن را با تنظیم مقدار آب و نمکی که دفع یا حفظ می‌شود، تنظیم می‌کنند؛ اما اگر این مکانیسم‌ها شکست بخورند یا تحت تأثیر قرار گیرند، دلیل التهاب دست و پا همراه با درد خواهد بود. نوع تغذیه در این شرایط بسیار مهم است و باید مصرف سدیم کاهش پیدا کند.
گاهی یک بیماری علت التهاب دست و پا است. شایع‌ترین بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است دلیل التهاب دست و پا همراه با درد باشند، عبارت‌اند از:
1. نارسایی مزمن وریدی
نارسایی مزمن وریدی مهم‌ترین دلیل التهاب دست و پا همراه با درد است که برای شناخت بیشتر آن ابتدا باید نحوه کار وریدها را توضیح دهیم.
سیاهرگ‌ها رگ‌های خونی هستند که خون را به قلب بازمی‌گردانند تا بتواند به ریه‌ها پمپ شود و اکسیژن دریافت کند. سیاهرگ‌ها مانند شریان‌ها در پوشش خود ماهیچه‌ای ندارند و در عوض، آنها به سیستمی از دریچه‌ها برای جلوگیری از جریان خون به سمت عقب متکی هستند.
باگذشت زمان، این دریچه‌ها کارایی کمتری پیدا می‌کنند و خون می‌تواند بیش‌ازحد نیاز در رگ‌ها تجمع نماید که به این پدیده نارسایی وریدی می‌گویند. هنگامی‌که نارسایی وریدی مزمن می‌شود به دلیل وجود مایع اضافی در رگ‌ها، می‌تواند باعث واریس گردیده و همچنین علت ورم دست و پا همراه با درد باشد.
نارسایی وریدی همچنین می‌تواند منجر به فلبیت (التهاب وریدها)، زخم پوست و حتی گاهی اوقات سلولیت (عفونت پوستی) شود.
عوامل خطر برای CVI عبارت‌اند از:
♦ بالا رفتن سن
♦ سابقه خانوادگی
♦ ایستادن طولانی‌مدت
♦ چاقی
♦ سیگار کشیدن
♦ شیوه زندگی کم‌تحرک
♦ ترومای اندام تحتانی
♦ ترومبوز وریدی (لخته شدن خون در رگ ها)
به خاطر داشته باشید که التهاب دست و پا ناشی از بیماری موضوعی است که در صورت رخ دادن گاهی افراد به‌صورت مزمن با آن زندگی می‌کنند و به‌ندرت به‌طور کامل درمان می‌شود. به همین دلیل اهداف یک برنامه برای درمان ورم دست و پا، بیشتر جلوگیری از تغییر رنگ، نازک شدن پوست و پیشگیری یا التیام زخم‌های پوستی است.
2. نارسایی احتقانی قلب (CHF)
نارسایی احتقانی قلب (CHF) نیز از شایع‌ترین دلیل التهاب دست و پا همراه با درد است. نارسایی قلبی اصطلاحی است که وقتی عضله قلب ضعیف شده و خون را آن‌طور که باید به‌طور مؤثر پمپاژ نمی‌کند، استفاده می‌کنیم.
نارسایی قلبی اغلب به‌عنوان "سمت راست " یا "سمت چپ " توصیف می‌شود که بستگی به این دارد که کدام حفره قلب بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. قسمت "احتقانی " نیز مربوط به برگشت خون به وریدهای ریه یا پاها یا قسمت پایین بدن اشاره دارد.
در CHF، احتقان مایع در رگ‌ها وجود دارد، اما این تمام ماجرا نیست. هنگامی‌که CHF مزمن است و بیش از چند هفته طول می‌کشد، جریان خون به سمت کلیه‌ها را کاهش می‌دهد و آنها با احتباس نمک و مایعات در بدن به این حالت پاسخ می‌دهند. این اتفاق، علت مهمی در مورد ایجاد ادم مرتبط با نارسایی احتقانی قلب است.
درمان CHF اغلب شامل داروهای دیورتیک برای تسکین علائم است. برخی از دیورتیک‌های رایج مورداستفاده برای CHF شامل فوروزماید، اسپیرونولاکتون و متالازون هستند که البته بایستی دوز مصرف آنها بطور ویژه مدیریت شود تا عوارض احتمالی منبعث از کم‌خونی همچون فشار، کاهش پتاسیم، کم‌آبی بدن و آسیب کلیه‌ها به حداقل برسد.
در این مقاله، ما به جزئیات بیشتری در مورد CHF نمی‌پردازیم، زیرا این موضوع خود یک موضوع پیچیده است. نکته اصلی که باید بدانید این است که اگر در مورد التهاب دست و پا در یک فرد مسن نگران هستید، مهم است که بدانید آیا بیمار سابقه نارسایی قلبی یا مشکلات قلبی دارد یا خیر، به‌خصوص اگر علائم تنگی نفس را نیز گزارش کرده باشد. در این صورت مراجعه به یک متخصص قلب در اولین فرصت ضروری است.
3. مصرف برخی داروها
برخی از داروها می‌توانند علت ورم دست و پا همراه با درد باشند یا آن را تشدید نمایند. در بیشتر موارد، داروها احتباس مایعات و نمک را افزایش می‌دهند و باعث بروز این بیماری می‌گردند. در زیر فهرستی از داروهایی که ممکن است باعث التهاب دست و پا شوند، به‌اجمال آورده شده است:
♦ داروهای ضد فشارخون
♦ مسدودکننده‌های کانال کلسیم
♦ مسدودکننده‌های بتا
♦ کلونیدین
♦ هیدرالازین
♦ ماینوکسیدیل
♦ متیل دوپا
♦ برخی هورمون‌ها مانند استروژن، پروژسترون و تستسترون
♦ کورتیکواستروئیدها
♦ دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (ازجمله مسکن‌های بدون نسخه)
♦ پیوگلیتازون
♦ روزیگلیتازون
♦ مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز
4. بیماری کبد
در هنگام ابتلا به سیروز کبد، ادم (ورم) در اندام‌های تحتانی یا معمولاً به صورت موضعی در شکم رخ می‌دهد. کبد جایی است که برای بدن آلبومین (جزء اصلی پروتئین در خون) می‌سازد و زمانی که کبد دچار سیروز شود، طبیعی است که دیگر نمی‌تواند به‌اندازه کافی آلبومین و سایر پروتئین‌های کلیدی را تولید نماید.
کاهش سطح پروتئین خون هم به این معنی است که مایع به فضاهای بینابینی نشت می‌کند و منجر به تورم قابل‌توجه شکم می‌گردد. می‌توان از دیورتیک‌ها برای کمک به افراد مبتلا به سیروز استفاده کرد و گاهی اوقات تخلیه آسیت شکمی (مایع تجمع یافته در شکم) با مدیریت دقیق فشارخون و تعادل الکترولیت انجام می‌شود.
5. بیماری کلیوی
یک بیماری کلیوی به نام سندرم نفروتیک که با نشت پروتئین به داخل ادرار همراه است، می‌تواند دلیل التهاب دست و پا همراه با درد باشد. به‌طورمعمول با یک نوار ادرار پروتئین می‌توان بررسی دقیق‌تری در این رابطه انجام داد و با قطعیت درباره تأثیر این بیماری در بروز ورم در دست‌وپا سخن گفت.
6. لنف اِدم (ورم لنفاوی)
اگرچه بیشتر مایعات در بدن از طریق رگ‌های خونی حرکت می‌کنند اما بدن دارای شبکه‌ای از رگ‌های لنفاوی نیز هست که به غدد لنفاوی متصل می‌شوند و سلول‌های مایع و سیستم ایمنی را در بدن حرکت می‌دهند.
باید گفت که لنف ادم به معنای ادم یا تورم ناشی از اضافه‌بار مایع در عروق لنفاوی است نه وریدها و وقتی مایعات زیادی برای تخلیه سیستم لنفاوی وجود داشته باشد یا ظرفیت کافی در کانال‌های لنفاوی وجود نداشته باشد، به علت ورم دست و پا همراه با درد تبدیل می‌شود.
لنف ادم اغلب باسابقه سرطان و یا جراحی غدد لنفاوی همراه است و معمولاً یک اندام را درگیر می‌کند. 70 درصد از نجات یافتگان سرطان پروستات و پستان و 80 درصد از افرادی که چاقی شدید دارند، ادم لنفاوی را تجربه می‌کنند.
این نوع ورم با استفاده از لباس‌های فشرده و نوعی ماساژ ضد احتقان یا میکرو جراحی برای تقویت سیستم لنفاوی درمان می‌شود. توجه داشته باشید، درمان با دیورتیک‌ها معمولاً در این شرایط مؤثر نیست.
7. ابتلا به برخی سرطان‌ها
برخی از انواع سرطان می‌توانند علت ورم دست و پا همراه با درد باشند. همچنین داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند باعث تورم شوند که ممکن است روی پاها، مچ پا، ساق پا، صورت و دست‌ها تأثیر بگذارد. پزشکان توصیه می‌کنند درصورتی‌که تورم با هر یک از علائم زیر همراه باشد، به دنبال مشاوره پزشکی باشید:
♦ تنگی نفس
♦ ضربان قلب نامنظم
♦ ادرار کمتر از حد معمول
♦ تورمی که دست‌ها یا پاها را بالا می‌برد.
8. آرتروز
یکی از علائم اصلی آرتریت، تورم و سفتی در مفاصل است. علائم و نواحی آسیب‌دیده بسته به نوع آرتریت می‌تواند متفاوت باشد اما شرایط التهابی آرتریت معمولاً دست‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در چنین وضعیتی مفاصل انگشتان دست و مچ ممکن است قرمز، متورم و سفت به نظر برسند. این علائم به‌ویژه در اوایل روز قابل‌توجه است.
علائم زیر معمولاً آرتریت را نشان می‌دهد:
♦ مفاصلی که در صبح به مدت 1 ساعت یا بیشتر سفت می‌شوند.
♦ تورمی که بیشتر از 3 روز یا بیشتر ادامه داشته باشد.
♦ تورمی که سه بار یا بیشتر در ماه رخ می‌دهد.
آرتریت معمولاً به تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی مانند پیروی از یک رژیم غذایی متعادل، اجتناب از سیگار کشیدن و عدم مصرف الکل پاسخ می‌دهد. با این‌حال، پزشکان ممکن است بسته به نوع آرتریت داروهایی را نیز تجویز کنند، ازجمله:
♦ مسکن‌ها مانند استامینوفن (تیلنول) و ترامادول (اولترام)
♦ داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ازجمله ایبوپروفن و آسپرین برای کاهش درد و التهاب
♦ داروهای ضد تحریک موضعی مانند کرم‌ها و پمادهای حاوی منتول برای کاهش درد
♦ داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری همچون متوترکسات (Trexall)
♦ داروهای بیولوژیک مانند اتانرسپت (انبرل) و اینفلیکسیماب (رمیکید) برای هدف قرار دادن مولکول‌های پروتئینی مختلف درگیر در پاسخ ایمنی
♦ کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون و کورتیزون
برخی از بهترین درمان‌های خانگی برای درمان ورم دست و پا که به‌کارگیری آنها می‌تواند این دغدغه را از ذهن مبتلایان بزداید و دیگر شاهد این ورم‌های کلافه کننده نباشند به شرح زیر می‌باشد:
1. هیدراته بمانید.
وقتی خود را از مصرفِ به‌اندازه آب محروم می‌کنید، بدن شما به‌جای دفع آن از طریق ادرار یا عرق، آن را ذخیره می‌کند. این واکنش علت ورم دست و پا همراه با درد می‌شود. به همین دلیل اگر با التهاب دست و پا مواجه شده‌اید برای درمان ورم دست و پا حتماً باید روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
همچنین به‌طورجدی از مصرف الکل خودداری کنید چراکه الکل بدن را کم آب می‌کند و باعث می‌شود بدن آب را با سرعت بیشتری نسبت به سایر مایعات از خون خارج کند.
2. پاهای خود را در حمام نمک، خیس کنید.
نمک اپسوم می‌تواند در درمان ورم دست و پا معجزه کند. نمک یک درمان مؤثر برای این بیماری است زیرا سموم را از بدن خارج می‌نماید و به ایجاد آرامش کمک می‌کند.
برای انجام حمام نمک، یک فنجان نمک اپسوم را در وان آب ولرم حل کنید. سپس پاها و دست‌های خود را حداقل 20 دقیقه در آب خیس نمایید.
3. آلرژی‌های غذایی مشکوک را از بین ببرید.
اگر در بدن خود تورم دارید، ممکن است به دلیل آلرژی غذایی باشد. برخی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی که دلیل التهاب دست و پا همراه با دردند، شامل لبنیات، سویا، ذرت و گندم می‌شوند. سعی کنید این غذاها را برای چند هفته از رژیم غذایی خود حذف نمایید تا شاهد درمان ورم دست و پا خود باشید.
4. از جوراب‌های فشرده (جوراب واریس) استفاده نمایید.
جوراب‌های فشاری با اعمال فشار مداوم بر روی پاهای شما کار می‌کنند. این فشار به جلوگیری از تجمع مایع در پاهایتان کمک می‌نماید. جوراب‌های فشاری در جلوگیری از لخته شدن خون نیز مؤثر هستند.
5. تحرک داشته باشید.
ورزش در پیشگیری از ادم و درمان ورم دست و پا بسیار مهم است. ورزش به عملکرد صحیح ماهیچه‌های شما کمک می‌کند که به نوبه خود جریان مناسب خون را در بدن افزایش می‌دهد. همچنین توصیه می‌شود تا جایی که می‌توانید از نشستن یا ایستادن زیاد خودداری نمایید و در عوض، مرتب بین کارهای خود بلند شوید و راه بروید یا سعی کنید پاهای خود را دراز کنید.
6. مصرف نمک را کاهش دهید.
مصرف زیاد سدیم برای سلامتی مضر است چراکه باعث احتباس بیشتر مایعات در بدن می‌شود و نتیجتاً دلیل التهاب دست و پا همراه با درد خواهد شد. لذا توصیه می‌شود مصرف فست فودها، غذاهای کنسرو شده و غذاهای بسته بندی شده را محدود کنید.
زیرا این محصولات همگی حاوی مقادیر بالایی نمک یا سدیم هستند. میوه‌ها و سبزیجات تازه بخورید و برای طعم دادن به‌جای نمک از گیاهان و ادویه‌جات یا مرکباتی مانند لیمو استفاده کنید.
خوردن نمک زیاد در درازمدت می‌تواند منجر به بیماری‌های دیگری مانند فشارخون بالا، بیماری کلیوی و حملات قلبی نیز بشود. ضمناً تحقیقات نشان می‌دهد که داروهای آرتریت روماتوئید، مانند کورتیکواستروئیدها، می‌توانند باعث حفظ نمک در بدن شوند. بنابراین در صورت مصرف آنها مصرف نمک روزانه خود را کاهش دهید.
7. ماساژ تخلیه لنفاوی را انجام دهید.
ماساژ تخلیه لنفاوی با دست‌کاری نواحی خاصی در بدن برای افزایش جریان مایعات لنفاوی به کاهش مشکل احتباس آب کمک می‌کند. فن‌های ماساژ تخلیه لنفاوی مختلفی مانند پمپ یک‌طرفه، نوازش طولانی و ورز دادن وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. این فن‌های ماساژ از دست یا ابزار برای پمپ کردن یا ماساژ غدد لنفاوی پاها استفاده می‌کنند که به درمان ورم دست و پا کمک شایانی خواهد نمود.
8. پاهای خود را بالا بیاورید.
هنگامی‌که التهاب دست و پا دارید، نشانه آن است که بدن شما مایعات زیادی را در خود نگه می‌دارد. یکی از بهترین درمان‌های خانگی برای درمان ورم دست و پا ، بالا بردن این نواحی برای کمک کردن تخلیه مایعات است.
برای انجام این کار، پاهای خود را با یک بالش یا زیرپایی بالا نگه‌دارید. سعی کنید در صورت امکان 30 دقیقه تا یک ساعت پاهای خود را در طول روز یا هنگام خواب بالا نگه دارید.
9. لباس‌های گشاد بپوشید.
از پوشیدن لباس‌های خیلی تنگ یا خیلی منقبض خودداری کنید. در عوض، لباس‌های گشادی بپوشید که حرکت شما را محدود نمی‌کند. این نوع پوشش اجازه می‌دهد تا لنف و خون بدون هیچ مانعی در بدن گردش نماید و به درمان ورم دست و پا کمک کند.
همچنین توصیه می‌شود از پوشیدن کفش‌های محدودکننده خودداری کنید. به‌جای آن پا برهنه راه بروید یا صندل‌های تخت و طبی بپوشید.
10. مکمل‌ها و غذاهای غنی از منیزیم مصرف کنید.
با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین موارد دلیل التهاب دست و پا همراه با درد می‌تواند کمبود منیزیم باشد، مصرف انواع مختلفی از مکمل‌های منیزیم تحت نظر متخصص که به‌صورت پودر یا قرص تولید می‌شوند و همچنین مصرف غذاهای غنی از منیزیم مانند سبزیجات با برگ تیره و حبوبات در درمان ورم دست و پا بسیار مؤثر خواهد بود.
11. مراقب وزن خود باشید.
اضافه‌وزن یا چاقی شایع‌ترین علت ورم دست و پا همراه با درد است. پس اگر اضافه‌وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به کاهش تورم در دست‌ها و پاهای شما کمک کند. برای این کار حتماً یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و کالری اضافی را با ورزش بسوزانید.
12. پتاسیم بیشتری مصرف نمایید.
مصرف کافی پتاسیم نیز می‌تواند به درمان ورم دست و پا کمک کند. غذاهای غنی از پتاسیم عبارت‌اند از موز، سیب‌زمینی شیرین، لوبیا و اسفناج که استفاده از آنها در رژیم غذایی روزانه برای درمان ورم دست و پا ضروری می‌باشد.
راه آسان دیگر برای افزایش مصرف پتاسیم از طریق مکمل‌ها است که می‌توانید مکمل‌های پتاسیم را تحت نظر متخصص تهیه و استفاده نمایید. البته برخی از درمان‌های خانگی ساده دیگر مانند گرم یا سرد کردن دست‌های متورم می‌تواند تسکین‌دهنده ورم موردنظر باشد.
منتها مراقب باشید که چیزی بیش‌ازحد گرم یا سرد روی پوست قرار ندهید. دست‌ها را بیش از 20 دقیقه گرم یا سرد کنید و اجازه دهید قبل از اعمال گرما یا سرما دوباره پوست به دمای معمولی بازگردد.
برخی دیگر از روش‌های خانگی کاهش‌دهنده ورم بدن به‌ویژه در ناحیه دست عبارت‌اند از:
♦ گرم کردن ماهیچه‌ها برای شل شدن آنها و کمک به گردش خون
♦ گرفتن دوش آب گرم
♦ استفاده از بسته‌های داغ روی دست‌ها بصورت غیر مستقیم برای جلوگیری از آسیب به پوست
♦ فروبردن دست‌ها در زیرآب خنک
♦ کشش مچ دست و بازو
♦ بالا بردن دست‌ها بالای سر
♦ هنگام نشستن دست‌ها را روی میز یا بازوهای صندلی قرار دهید.
همان‌گونه که پیش‌ازاین گفته شد ورم دست و پا به‌عنوان یک وضعیت پزشکی تعریف می‌شود که در آن تورم به دلیل تجمع مایع اضافی در بافت‌های بدن رخ می‌دهد. این تورم می‌تواند در اثر آسیب یا هر دلیل دیگری ایجاد شود.
همچنان که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم برخی از علل شایع ادم عبارت‌اند از سیروز کبدی، مصرف زیاد نمک، عفونت پوستی، نارسایی قلبی، به‌عنوان عارضه جانبی برخی داروها، اختلالات کلیوی، آفتاب‌سوختگی و غیره اما نباید این واقعیت را ازنظر دور بداریم که ادم درواقع یک بیماری نیست بلکه یک علامت است و درمان آن را می‌توان با درمان بیماری‌هایی که باعث این علامت می‌شود به دست آورد.
اگر ناحیه آسیب‌دیده در سطحی بالاتر از سطح قلب قرار گیرد، ادم خفیف به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد. درمان ادم شدید با دارو انجام می‌شود که در آن مایعات اضافی بدن با استفاده از داروهایی به نام دیورتیک‌ها از بدن دفع می‌شود.
این مایعات معمولاً به‌صورت ادرار از بدن دفع می‌گردند. نمونه‌ای از این دیورتیک‌ها، فوروزماید است. با این‌حال، داروهای تجویزشده توسط پزشک به سابقه شخصی بیمار و شرایط سلامتی او بستگی دارد.
درمان طولانی‌مدت ادم عمدتاً بر درمان عللی که منجر به این علائم می‌شود متمرکز است؛ اما اگر به دلیل عوارض جانبی هر داروی دیگری باشد، پزشک باید این موضوع را بررسی کند و تغییراتی در داروهای تجویزشده ایجاد کند.
لازم به یادآوری است که زنان بیشتر از مردان مستعد احتباس مایعات و ابتلا به ادم هستند چراکه هورمون‌های زنانه (پروژسترون) باعث احتباس مایعات می‌شوند. به همین علت است که برخی از زنان دقیقاً قبل از پریود یا در دوران بارداری متوجه پف‌کردن مچ پای خود می‌شوند.
همچنین اگر فردی واکنش آلرژیک یا کم‌خونی داشته باشد، ممکن است برای اولین بار در هر سنی دچار ادم شود.
اگر ورم دست و پا به درمان‌های خانگی به‌خوبی پاسخ دهد، نیازی به صحبت و مراجعه به پزشک نیست؛ اما اگر یکی از نشانه‌های زیر را دارید، حتما با
دکتر پا برای تشخیص دلیل ورم دست و پا مشورت کنید. این علائم و حالت‌ها عبارت‌اند از:
♦ تورمی دارید که به یک الگو تبدیل شده، مکرر رخ می‌دهد و با درمان‌های خانگی نیز رفع نمی‌گردد.
♦ درگذشته مشکل غدد لنفاوی داشته‌اید.
♦ سابقه بیماری کلیوی یا سرطان دارید.
♦ باردار هستید.
♦ علائم عفونت شدید مانند تب شدید، همراه با تورم، قرمزی و درد در دست یا پا را تجربه می‌کنید.
ازآنجایی‌که سالمندان به دلایل مختلف بخصوص کهولت سن بیشتر از سایر افراد در معرض ورم دست و پا قرار دارند، لذا برای بررسی علت ورم دست و پا در سالمندان و شناخت عوامل مؤثر بر بروز این بیماری در این سن به‌طور خلاصه مواردی را توضیح خواهیم داد.
هرچند برخی از این توضیحات در بخش‌های قبلی مقاله بیان گردیده اما برای جمع‌بندی و ارائه موارد مرتبط با این قشر آسیب‌پذیر، نگاهی به عوامل ایجادکننده ورم دست و پا در افراد مسن می‌اندازیم:
♦ لخته شدن خون
♦ عدم تحرک بدنی (نشستن یا ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی)
♦ گرما و سوختگی
♦ عمل جراحی
♦ استعداد ارثی
♦ غذاهای ناسالم (مثلاً مصرف بیش‌ازحد نمک)
♦ بیماری‌هایی مانند بیماری کبدی یا بیماری کلیوی و قلبی
علاوه بر موارد یادشده، همچنان که پیش‌ازاین نیز بیان گردید، علت ورم دست و پا در سالمندان می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. برخی از این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
♦ تومورها
♦ یائسگی
♦ میزان کم آلبومین (پروتئینی در خون که بر عملکرد مویرگ‌ها تأثیر می‌گذارد)
♦ سیستم لنفاوی ضعیف
♦ ضعف یا آسیب به وریدهای پاها
♦ سیروز کبدی
♦ نارسایی احتقانی قلب
از سوی دیگر مصرف برخی داروها ممکن است علت ورم دست و پا در سالمندان بوده و در بروز این بیماری در افراد مسن تأثیرگذار باشد. این داروها عبارت‌اند از:
♦ مسدودکننده‌های کانال کلسیم
♦ استروژن‌ها
♦ داروی دیابت که تیازولیدین دیون نامیده می‌شود.
♦ استروئیدها
♦ داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی
♦ NSAID ها (ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن و غیره)
♦ داروی فشارخون بالا
♦ نسخه‌های آلزایمر و پارکینسون به ترتیب شامل ممانتین و پرامی پکسول
علت ورم دست و پا همراه با خارش می‌تواند متفاوت باشد. برخی از دلایل مهم آن عبارت‌اند از:
♦ کشش مکانیکی پوست که به دلیل احتباس مایعات ایجاد شده و می‌تواند باعث بروز اختلال موضعی گردد. این عارضه معمولاً پس از درمان ادم برطرف می‌شود.
♦ آنژیوادم (بیماری شبیه کهیر) که اغلب با قرص‌های آنتی‌هیستامین و قرص‌های استروئیدی درمان می‌شود.
♦ وریدهای واریسی که می توانند ترکیبی از ادم و بثورات خارش‌دار به نام اگزمای واریسی را ایجاد نمایند. در چنین حالتی هنگام نشستن تلاش کنید همواره پاهای خود را بالا آورید، تحرک داشته باشید و از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده نمایید. اگر بثورات خارش شدیدی داشته باشد، گاهی لازم است که پمادهای استروئیدی تجویز شود.
تورم در دست‌ها و پاها هرچند مشکلات طولانی‌مدتی برای سلامتی فردِ مبتلا ایجاد نمی‌کند اما می‌تواند ناراحت‌کننده بوده و یا نشانه‌ای درباره وجود یک بیماری زمینه‌ای و نگرانیِ اساسی برای سلامتی با خود همراه داشته باشد. در این مقاله به علت ورم دست و پا همراه با درد و گاهی هم با خارش موجب آزار فرد مبتلا می‌گردد، اشاره شد.
مهم است که در صورت عدم بهبود ورم با روش‌های خانگی یا بدتر شدن آن به یک پزشک مراجعه نمایید تا در صورت نیاز به متخصص مربوطه ارجاع داده شوید. همچنین می‌توانید برای تعیین علت این مشکل به مرکز تخصصی ما مراجعه کنید و توسط متخصصانی کاملا باتجربه و ماهر در این زمینه و به کمک مجهزترین ابزار تشخیص پزشکی ارزیابی شوید تا بهترین درمان را دریافت کنید.
جهت گرفتن نوبت با شماره زیر تماس بگیرید.